Το πρώτο σεμινάριο της σειράς «Ιστορίες Καριέρας» που πραγματοποιήθηκε από το Story Mentor και το Ίδρυμα Λαμπράκη αποκάλυψε τις ιστορίες εκείνες που ανοίγουν το δρόμο για την επίτευξη των στόχων μας. H Αγγελική Κοσμοπούλου εξηγεί το πως.
Έχει έναν μοναδικό τρόπο να λέει ιστορίες. Ιστορίες δικές της ή ιστορίες ανθρώπων που γνωρίζει. Ιστορίες που αποκαλύπτουν ευαλωτότητα αλλά εκπέμπουν μοναδική δύναμη. Ιστορίες που για κάποιον ίσως να περνούσαν απαρατήρητες, αλλά στα χέρια της Αγγελικής Κοσμοπούλου γίνονται ιστορίες που πραγματικά μπορούν να αλλάξουν την ζωή των ανθρώπων. Τέτοιες ιστορίες λέει τα τελευταία πέντε χρόνια μέσα από το Story Mentor, την μη κυβερνητική οργάνωση που έχει ιδρύσει. Άλλοτε σαν εκπαιδεύτρια και storytelling coach σε οργανισμούς όπως το Social Dynamo και το Higgs, άλλοτε σαν εισηγήτρια της σειράς σεμιναρίων με τίτλο «Ιστορίες Καριέρας» -το πρώτο σεμινάριο έγινε σε συνεργασία με το Ίδρυμα Λαμπράκη και το δίκτυo του Rewoman- που στόχο έχει να βοηθήσει γυναίκες όλων των ηλικιών να καταλάβουν την αμεσότητα και την επικοινωνιακή δύναμη των ιστοριών αλλά και το πώς μπορούν να τις αξιοποιήσουν στο να διεκδικήσουν την θέση που επιθυμούν στον επαγγελματικό στίβο.
Πώς προέκυψε η ιδέα για τις Ιστορίες Καριέρας;
Έχω διαπιστώσει πως συχνά σε μια επαγγελματική συνέντευξη μιλάμε πολύ αφαιρετικά για τον εαυτό μας. Λέμε «είμαι δικηγόρος σε μια δικηγορική εταιρεία» ή «είμαι διευθύντρια marketing». Μεταφέρουμε δηλαδή ένα πολύ μικρό μέρος της εμπειρίας μας. Δεν βοηθάμε τον άλλο να καταλάβει ούτε ποιες είμαστε, ούτε που θέλουμε να πάμε. Στο σεμινάριο αυτό προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε τις ιστορίες εκείνες που χρειάζεται να έχουμε σαν επαγγελματίες Μια ιστορία που να εξηγεί γιατί σπουδάσαμε αυτό που σπουδάσαμε. Γιατί κάνουμε αυτή τη δουλειά. Ποια πράγματα μας κινητοποιούν και μας κινούν το ενδιαφέρον. Πράγματα που υπάρχουν κάπου μέσα μας, αλλά πολλές φορές δεν τα σκεφτόμαστε. Να βρούμε μέσα μας τις ιστορίες για να μιλήσουμε για το πού είμαστε σήμερα αλλά και για το που θέλουμε να πάμε αύριο.
Ασχοληθήκατε και με το κομμάτι των συνεντεύξεων.
Προσπαθήσαμε να βρούμε ενδιαφέροντες τρόπους να απαντάμε σε συνηθισμένα ερωτήματα που γίνονται στις συνεντεύξεις και για τα οποία συχνά δεν είμαστε προετοιμασμένες. Αν, για παράδειγμα, δουλεύουμε ομαδικά. Δεν φτάνει ένα «ναι». Πρέπει να βρούμε μια ιστορία που να δείχνει ότι πράγματι δουλεύουμε ομαδικά. Αλλά και μια ιστορία για μια στιγμή που νιώσαμε περήφανες. Ή μια ιστορία που να περιγράφει μια αποτυχία μας - πώς αντιδράσαμε αλλά και τι μάθαμε από αυτό.
Είναι δύσκολο να βρούμε αυτές τις ιστορίες;
Δεν είναι εύκολο. Οι γυναίκες έχουμε έναν δισταγμό να μιλάμε για τον εαυτό μας και τα επιτεύγματά μας. Έχουμε μεγάλη δυσκολία να περηφανευτούμε για τις επιτυχίες μας και, επίσης, δεν τις γιορτάζουμε.
Μπερδεύουμε την έπαρση με την παρρησία;
Ακριβώς. Eίναι άλλο πράγμα ένας άνθρωπος να βγαίνει μπροστά και να «πετάει» τα επιτεύγματά του στα μούτρα του άλλου κι άλλο το να έχει επίγνωση της αξίας και των κατακτήσεών του. Οι γυναίκες συχνά φοβόμαστε ότι αυτό που θέλουμε δεν μας αξίζει αρκετά. Το γνωστό «σύνδρομο του απατεώνα». Είναι ένα φαινόμενο που δυστυχώς αγγίζει όλες τις ηλικίες, τους επαγγελματικούς κλάδους και τα μορφωτικά επίπεδα.
Στο σεμινάριο μιλήσατε για τις αρνητικές ιστορίες που λέμε στον εαυτό μας. Πώς μπορούμε να απαλλαγούμε από αυτές.
Αυτές οι ιστορίες έρχονται από κάποια δυσάρεστα γεγονότα στο παρελθόν μας και τις φέρνουμε στο σήμερα ξανά και ξανά, χωρίς να θυμόμαστε καν την αφετηρία τους. Καταλήγουν να γίνονται οδηγοί της συμπεριφοράς μας, αλλά αυτή η αίσθηση είναι στρεβλή. Θέλει μεγάλη προσπάθεια να εντοπίσουμε τις στρεβλές εικόνες που έχουμε στην ζωή μας και που μπαίνουν εμπόδιο στους στόχους και τις επιδιώξεις μας. Πρέπει να εντοπίσουμε αυτά τα επεισόδια του παρελθόντος που μας κάνουν να νιώθουμε έτσι στο παρόν και να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν μπορούμε να αφήνουμε ένα περιστατικό που συνέβη είκοσι και πλέον χρόνια πριν να μας περιορίζει ακόμη.
Πώς μπορούμε να το αλλάξουμε αυτό;
Mε μια καινούρια ιστορία. Πρώτα πρέπει να σκεφτούμε ποιες είναι οι στιγμές της ζωής μας που μας κάνουν να δυσκολευόμαστε. Ας υποθέσουμε ότι έχουμε εντοπίσει ότι όταν κάνουμε μια δύσκολη συζήτηση σε ένα επαγγελματικό περιβάλλον αρχίζουμε να αντιδρούμε αρνητικά εξαιτίας μιας παλιάς ιστορίας που μας τραβάει προς τα πίσω. Αν έχουμε εντοπίσει την ιστορία και τη συνθήκη, μπορούμε να αντικαταστήσουμε αυτήν την ιστορία με μία άλλη, στην οποία είχαμε λειτουργήσει θετικά. Μπορούμε να γράψουμε αυτήν τη νέα ιστορία και να τη φέρνουμε στο μυαλό μας ξανά και ξανά, ειδικά πριν και κατά τη διάρκεια των περιστάσεων που μας δυσκολεύουν. Όλοι έχουμε θετικές ιστορίες, αλλά το μυαλό μας έχει την τάση πάντα να κατευθύνεται προς τις αρνητικές.
Ποια θεωρείτε ότι θα πρέπει να είναι η πυξίδα μας καθώς πλοηγούμαστε στην επαγγελματική μας ζωή;
Πρέπει να κάνουμε στον εαυτό μας τρεις σημαντικές ερωτήσεις. Από πού ερχόμαστε, πού βρισκόμαστε και πού θέλουμε να πάμε. Συχνά φοβόμαστε να ξεστομίσουμε το «πού θέλουμε να πάμε», αν και το ξέρουμε. Αν όμως δεν το πούμε, δεν θα βρούμε υποστηρικτές στην προσπάθεια μας. Θα είναι μια μοναχική πορεία στην οποία θα μας «τρώνε» οι παλιές μας ιστορίες. Λέγοντάς το, ανοίγουμε την πιθανότητα να έρθουν στη ζωή μας αυτοί οι συνομιλητές, αυτές οι δυνάμεις που μπορούν να αθροιστούν με τις δικές μας και να μας βοηθήσουν να πετύχουμε τον στόχο μας.
Συχνά οι γυναίκες διστάζουμε να αυτοπροταθούμε για κάποια θέση.
Α ναι, βέβαια. Είναι πολύ συχνό λάθος, γιατί έχουμε μάθει να μην σηκώνουμε το χέρι. Να μην ενοχλούμε. Να μην μιλάμε για τον εαυτό μας . Αυτά είναι πράγματα που πρέπει να τα κατακτήσουμε για να προχωρήσουμε. Είναι πολύ σπάνια αυτή η κινηματογραφική στιγμή που κάποιος θα σε επιλέξει για έναν ρόλο. Ακούμε κάποιες φορές τους ηθοποιούς να λένε πως ξαφνικά χτύπησε το τηλέφωνο. Συνήθως, όμως, το τηλέφωνο δεν χτυπάει και πρέπει να δημιουργήσουμε εμείς τις ευκαιρίες. Κάποιοι νομίζουμε ότι το να κάνουμε καλά την δουλειά μας είναι αρκετό. Αυτό έχει έναν κίνδυνο. Όταν κάποιος μας βλέπει να κάνουμε καλά την δουλειά μας, δεν μπορεί να φανταστεί ότι μας ενδιαφέρει κάτι παραπάνω ή κάτι διαφορετικό. Πρέπει να το πούμε και να το διεκδικήσουμε.
Ποιο ήταν το προφίλ των γυναικών που συμμετείχαν στο σεμινάριο και με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι ωφελήθηκαν;
Ήταν γυναίκες που είτε μόλις είχαν τελειώσει το πανεπιστήμιο και έκαναν το μεταπτυχιακό τους για να βγουν στην αγορά εργασίας αλλά και γυναίκες στην έκτη δεκαετία της ζωής τους που ήρθαν να το παρακολουθήσουν από προσωπικό ενδιαφέρον. Η δυνατότητα να παρουσιάζουμε τον εαυτό μας με την πληρότητα που μας αξίζει είναι κάτι που δεν έχει ηλικία. Αυτή ήταν η πιο σημαντική κατάκτηση του σεμιναρίου. Τα νέα κορίτσια έχουν έναν πολύ μεγάλο δρόμο που ανοίγεται μπροστά τους, αλλά είναι τόσο μεγάλος που δεν γνωρίζουν πώς να τον περιηγηθούν. Οι μεγαλύτερες βλέπουν τον δρόμο να μικραίνει και μερικές φορές αισθάνονται ότι δεν υπάρχει καν. Σε αυτές πρέπει να θυμίσουμε ότι φυσικά και υπάρχει -αλλά δεν είναι μία οδός κοινή σε όλες.
Πόσο δεκτικοί είμαστε στο να μοιραστούμε τις ιστορίες μας;
Έχω διαπιστώσει πως μιλάμε πολύ λίγο για τις προσωπικές μας εμπειρίες. Ειδικά στον χώρο της εργασίας. Φοβόμαστε να μάθουν πράγματα για εμάς. Νιώθουμε ότι θα εκτεθούμε κι αυτό μας στερεί την δυνατότητα να είμαστε παρούσες και αυθεντικές. Υπάρχουν περιπτώσεις ανθρώπων που σε έναν εργασιακό χώρο εμφανίζονται λιγομίλητοι, απόμακροι, με αποτέλεσμα να μην ενσωματώνονται στην ομάδα και να μην τους δίνονται ευκαιρίες. Ανακαλύπτεις κάποια στιγμή ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι έτσι γιατί περνούν μια μεγάλη κρίση στην ζωή τους ή μια ασθένεια, την οποία δεν θέλησαν να μοιραστούν για να μην φανούν ευάλωτοι.
Η ευαλωτότητα, παρ' όλα αυτά, είναι κάτι που αναδεικνύεται διεθνώς ως ένα θετικό χαρακτηριστικό, τόσο στην ζωή όσο και στην ηγεσία.
Η έκφραση της ευαλωτότητας δημιουργεί μια πραγματική σύνδεση και την απόλυτη συνθήκη επικοινωνίας. Δεν μπορούμε να πηγαίνουμε με την επίφαση της δύναμης, ενώ από μέσα μας τρέμουμε.
Και τελικά η έκφραση της ευαλωτότητας αποπνέει αίσθηση σιγουριάς και δύναμης.
Ναι, γιατί όταν την εκφράζεις δίνεις την αίσθηση ότι μπορείς να κυριαρχήσεις ακόμη και επάνω στον ευάλωτο εαυτό σου. Άλλωστε τους ανθρώπους τους συναντάς πραγματικά όταν πέφτουν αυτά τα προσωπεία. Όταν εμφανίζονται απελευθερωμένοι από αυτά τα βάρη. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κοινωνικές συμβάσεις. Υπάρχουν, ειδικά στον χώρο εργασίας. Αλλά είναι ενδιαφέρον να μπορούμε να δούμε πέρα από αυτές.
Πώς σας ήρθε η ιδέα να χρησιμοποιήσετε την αφήγηση ιστοριών σαν εργαλείο επαγγελματικής και προσωπικής ενδυνάμωσης;
Πάντοτε έλεγα ιστορίες και έγραφα ιστορίες, αλλά το 2016 παρακολούθησα ένα συνέδριο της Ashoka που είναι ο σημαντικότερος φορέας κοινωνικής επιχειρηματικότητας, το οποίο περιελάμβανε και ένα διήμερο storytelling workshop. Το έκανε στη Μαδρίτη ο master του storytelling Mohsin Mohi Ud Din με καταγωγή από την Συρία, ο οποίος είχε δουλέψει με πρόσφυγες για να τους βοηθήσει να πουν τις ιστορίες τους και να θεραπευτούν από την τραυματική εμπειρία. Ήταν ένα μαγικό διήμερο. Στη συνέχεια έκανα η ίδια αυτό το σεμινάριο με συνεργάτες του στην Αθήνα, ενώ παρακολούθησα κι άλλα σεμινάρια για το storytelling στον κοινωφελή χώρο και στον χώρο των επιχειρήσεων. Έχω μια πενταετία που ασχολούμαι με το storytelling εντατικά στον ελεύθερο μου χρόνο, μέσα από το Story Mentor. Για μένα είναι ένας τρόπος να συνδέσω όλα αυτά που με ενδιαφέρουν -από το να προωθήσω τα αποτελέσματα του έργου του Κοινωφελούς Ιδρύματος Α.Κ. Λασκαρίδη σε ένα δύσκολο θέμα όπως είναι η προστασία του περιβάλλοντος και η κλιματική αλλαγή μέχρι το να προβάλλω τους καθημερινούς ήρωες και τις μικρές ιστορίες τους. Αλλά και να βοηθήσω ως μέντορας ανθρώπους που έχουν ιστορίες να πουν αλλά δεν τις βρίσκουν ενδιαφέρουσες, φοβούνται ότι δεν είναι σημαντικές και συναρπαστικές. Όλοι είμαστε γενετικά σχεδιασμένοι να λέμε ιστορίες. Είναι χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης μας. Διαχρονικά, σε όλους τους πολιτισμούς, καθημερινά λέμε ιστορίες. Αλλά ενώ τις αγαπάμε, νιώθουμε ότι δεν είμαστε καλοί στο να τις λέμε. Αυτή τη δύναμη προσπαθώ να αξιοποιήσω μέσα από το Story Mentor που για μένα είναι ένα όχημα που με βοηθά να συνδεθώ με τους ανθρώπους και βοηθά τους ανθρώπους να συνδεθούν μεταξύ τους.