Γιατί πρέπει να δεις το Skater Girl του Netflix;

Μπορεί ένα κορίτσι από μια αγροτική περιοχή της Ινδίας να γίνει κορυφαία skater; H ηρωίδα της νέας ταινίας του Netflix Skater Girl τα κατάφερε. Το ίδιο και η Asha Gond στην πραγματική ζωή. Από την Λουκία Λυκίδη

H Rachel Saanchita Gupta υποδύεται την Prerna στην ταινία Skater Girl του Netflix

Κάθε φορά που οι γείτονες της Asha Gond στην επαρχία Janwar στην κεντρική Ινδία την έβλεπαν με το skate συμβούλευαν τους δικούς της να την κρατούν περισσότερο απασχολημένη με τις δουλειές του σπιτιού ή να την παντρέψουν το συντομότερο δυνατόν. Άλλοι περιορίζονταν στο να σχολιάσουν ότι το skate δεν είναι για τα κορίτσια. Η Asha έμαθε skate στο skatepark που δημιούργησε η Γερμανίδα σύμβουλος επιχειρήσεων και ακτιβίστρια Ulrike Reinhard η οποία από το 2012 ζει στην Ινδία και έχει βάλει σκοπό της ζωής της να ενδυναμώσει τους νέους στις αγροτικές περιοχές της χώρας.

Αν και η αρχική της σκέψη ήταν να ιδρύσει ένα σχολείο, η ιδέα του skatepark της φάνηκε καλύτερη και την εμπνεύστηκε από την δράση της μη κυβερνητικής οργάνωσης Skateistan που χρησιμοποιεί το skate σαν μέσο για να ενδυναμώσει τα κορίτσια σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Πριν την δημιουργία του skatepark στην Janwar η Asha ζούσε σε μια αυστηρά πατριαρχική κοινωνία και ανήκε στην χαμηλότερη κοινωνική κάστα, τους Adivasis . Η Asha και τα κορίτσια της κάστας της δεν μπορούσαν να συναναστραφούν με παιδιά από άλλες υψηλότερες κάστες, παντρεύονταν νωρίς και σε μεγάλο ποσοστό ήταν αναλφάβητες.

Δημιουργώντας το skatepark η Ulrike Reinhard ήλπιζε αυτό να αλλάξει. To πάρκο ήταν ανοιχτό και δωρεάν για παιδιά από όλες τις κάστες και τα παιδιά από την χαμηλή κάστα των Adivasis ενθαρρύνονταν να κάνουν skate μαζί με παιδιά από την υψηλότερη των Yavad με απώτερο στόχο να σπάσουν τα στεγανά και τα στερεότυπα μεταξύ των τάξεων. Εκεί οι υψηλότερες κάστες δεν έχαιραν ιδιαίτερης μεταχείρισης, πράγμα σπάνιο στην Ινδία. Ευνοική αντιμετώπιση εδώ είχαν μόνο τα κορίτσια αφού ο πρώτος κανόνας του skatepark ήταν Girls First. Αυτό σήμαινε πως όταν δεν υπήρχε ελεύθερη σανίδα, ένα κορίτσι μπορούσε να ζητήσει από ένα αγόρι την δική του και αυτός όφειλε να της την δώσει.

H Asha Gond στο skatepark που δημιούργησε η Ulrike Reinhard στο Janwar

Αυτός ήταν ο τρόπος που επέλεξε η Reinhard για να επανορθώσει την αδικία με την οποία η γέννηση και η κάστα επέβαλαν στις νεαρές Ινδές κοπιαστική δουλειά και γάμο από μια πολύ νεαρή ηλικία. Αυτό μαζί με τον δεύτερο κανόνα που προέβλεπε Νο school. No skateboarding. Αυτό σήμαινε πως όποιο παιδί δεν παρακολουθούσε τα μαθήματα του ή τα διέκοπτε για οποιονδήποτε λόγο δεν μπορούσε να γίνει δεκτό στο skatepark. Μάλιστα για να κάνει το σχολείο μια ευχάριστη εμπειρία για τα παιδιά η Reinhard συνεργάστηκε με το Prakriti School, μια οργάνωση που ενθαρρύνει πρωτοποριακές μεθόδους μάθησης, για να επιμορφώσει τους δασκάλους στην επαρχία της Janwar και να τους βοηθήσει να βελτιώσουν τις εκπαιδευτικές τους δεξιότητες. Αυτό πραγματικά αύξησε τα ποσοστά παρακολούθησης των μαθημάτων στα σχολεία που συχνά γίνονται σε εργαστήρια μπροστά από έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή στον οποίο τα παιδιά έγραφαν ποιήματα στα Hindu ή έλυναν ασκήσεις μαθηματικών.

Asha Gond

«Είναι το skate όμως αυτό που κάνει τα πράγματα να λειτουργούν» υποστηρίζει η Reinhard που φέρνει και πάλι το παράδειγμα της δράσης της οργάνωσης Skateistan που έχει οργανώσει επιτυχώς τέτοια προγράμματα σε χώρες όπως το Αφγανιστάν, η Καμπότζη και η Νότια Αφρική. Πώς μπορεί όμως ένα sport να πετύχει τόσα πολλά; Και κυρίως μια αληθινή κοινωνική αλλαγή. «Τα σπορ είναι ούτως ή άλλως πολύ ισχυρά σαν μέσα κοινωνικής αλλαγής» εξηγεί η διευθύντρια του ινδικού think tank Center for Budget and Policy Studies Jyotsna Jha . Ένα σπορ τόσο καινούριο και συναρπαστικό όπως το skate δίνει σε πολλά παιδιά την αίσθηση του επιτεύγματος, πράγμα που δεν θα ένιωθαν πιθανότατα ποτέ χωρίς αυτό. Ειδικά το να συστήνεις στα κορίτσια ένα σπορ παραδοσιακά ανδροκρατούμενο σπάει τα στερεότυπα και αλλάζει τον τρόπο που σκέφτεται ο κόσμος αλλά και τα ίδια τα κορίτσια»

Αυτή την μοίρα του αναλφαβητισμού, του γάμου σε μικρή ηλικία και των αμέτρητων περιορισμών αψήφησε η Asha Gond η οποία φτάνοντας κάποιες μέρες στο πάρκο έβρισκε απειλητικά μηνύματα γραμμένα στο τσιμέντο. «Θα σε κάψουμε αν δεν σταματήσεις το skate» της έγραφαν. Εκείνη όμως τα αγνοούσε και συνέχιζε να μαθαίνει. Στην αρχή μέσω του You Tube. Καθημερινά βελτίωνε την ισορροπία της και προσπαθούσε να εξασκείται σε όλο και δυσκολότερα τρικς. Ακόμα και ξαπλωμένη στο κρεβάτι της σκεφτόταν τις κινήσεις που θα την έκαναν να πετύχει το επόμενο πιο δύσκολο κόλπο. Ήταν αυτό που σταδιακά της εξασφάλισε μια διέξοδο από την συντηρητική πατριαρχική κοινωνία στην οποία είχε μεγαλώσει αλλά και ένα εισιτήριο σε πολλούς διαγωνισμούς skateboarding στην Ινδία αλλά και στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Skate που έγινε το 2018 στην Κίνα.

Μια τέτοια συναρπαστική ιστορία παρουσιάζει και η νέα ταινία του Netflix Skater Girl της σκηνοθέτη Manjari Makijany. Βλέποντας το trailer της ταινίας όσοι γνώριζαν το skatepark της Reinhard και την ιστορία της Gond πίστεψαν ότι αναφέρονταν σε αυτό. «Γιατί δεν ζητήσατε την άδεια μου για να πείτε την ιστορία μου» έγραψε στα comments του post που ανέβασε το Netflix για την ταινία. Η σκηνοθέτης ισχυρίζεται πως η ταινία δεν είναι βιογραφική ούτε ντοκιμαντέρ και πως σε καμία περίπτωση δεν αναφέρεται στη Gond ή την Reinhard. Πάντως η σκηνοθέτης είχε επισκεφτεί το skatepark στην Janwar και είχε μιλήσει τόσο με την Gond όσο και με άλλα παιδιά της κοινότητας για το πως το skate άλλαξε την ζωή τους. Μάλιστα είχε ζητήσει στην Reinhard να είναι σύμβουλος στην ταινία και σε πολλά από τα παιδιά να συμμετέχουν σε μια σκηνή στο φινάλε της ταινίας. Η Reinhard ενώ αρχικά συμφώνησε τελικά αποχώρησε θεωρώντας ότι επρόκειτο για την κλασική κλισέ, γλυκερή οικογενειακή ταινία και τα παιδιά αρνήθηκαν γιατί αποφάσισαν πως δεν ήθελαν να έχουν ρόλο κομπάρσου σε μια ταινία που μιλούσε για την δική τους ζωή.

Σκηνή από την ταινία Skater Girl

Η ταινία εκτός από το ότι έκανε γνωστό το skatepark της Janwar δημιούργησε και ένα νέο στην περιοχή για τις ανάγκες των γυρισμάτων που τώρα χρησιμοποιείται από τα παιδιά της κοινότητας. Όσο για το αν η Gond είδε την ταινία; Θα πρέπει πρώτα να εξασφαλίσει μια συνδρομή στο Netflix κάτι που δεν έχουν πολλοί από τους συμπατριώτες της στην Janwar.

Γυναικοκτονία, τι λέει ο Νόμος

Ας το πούμε με το όνομα του. Δεν είναι έγκλημα πάθους. Είναι γυναικοκτονία. Η δικηγόρος Αναστασία Γκόνη Καραμπότσου εξηγεί τον όρο αλλά και την ουσία του. Από την Λουκία Λυκίδη.

Για το έγκλημα στα Γλυκά Νερά, για το αποτρόπαιο τέλος της Καρολάιν, για τη γυναικοκτονία εις βάρος της έχουν γραφτεί πολλά, σχεδόν όλα. Και όσα περισσότερα και να γραφτούν μάλλον δεν θα είναι αρκετά. Ποτέ δεν θα είναι. Μέχρι να πάψει να μεγαλώνει η λίστα με τα ονόματα των γυναικών που έφυγαν βίαια και άδικα από τα χέρια των εξουσιαστικών, βίαιων συζύγων τους. Τα περιστατικά που θυμηθήκαμε με αφορμή τον χαμό της Καρολάιν είναι πολλά. Από την Παναγιώτα Μαζαράκη που δολοφονήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2008, μέχρι την 50χρονη γυναίκα στην Μακρακώμη και την 44χρονη γυναίκα στην Μάνη το 2020, όλες θύματα των δολοφόνων συζύγων τους.

Ήταν και κάτι άλλο όμως που μας θύμισε η ιστορία της Καρολάιν. Ο γάμος της και η μητρότητα σε τόσο νεαρή ηλικία, η αποχή της από το Πανεπιστήμιο, η χειριστική, άνιση, εξουσιαστική σχεση με τον σύζυγο-δολοφόνο της. Μας θύμισε όλα αυτά που πρέπει να δείχνουμε (και όχι απλώς να λέμε) στις κόρες μας. Την δύναμη και την αυτοπεποίθηση που πρέπει να τους εμφυσήσουμε. Τα πρότυπα που πρέπει να προβάλλουμε. Τα πρότυπα που πρέπει να γίνουμε εμείς οι ίδιες.

Αν μπορούμε να κρατήσουμε κάτι από όλα αυτά που ακούστηκαν και γράφτηκαν αυτές τις μέρες ας είναι αυτό. Το πόσο έντονα, μαζικά και ανοιχτά μπορέσαμε να πούμε επιτέλους την δολοφονία, γυναικοκτονία. Το έγκλημα «πάθους», έγκλημα έμφυλης βίας. Πριν κάποια χρόνια όσοι χρησιμοποιούσαν αυτούς τους όρους ήταν κάποιοι λίγοι “γραφικοί”, σήμερα όμως αυτές οι λέξεις ευτυχώς έχουν βρει τον δρόμο τους ακόμη και στις σελίδες -έντυπες ή ηλεκτρονικές- των κυρίαρχων μίντια. Το έγραφε χαρακτηριστικά και ένα από τα πλακάτ τις χθεσινής διαμαρτυρίας στο Σύνταγμα για τον φόνο της Καρολάιν. «Πες το με το όνομα του. Γυναικοκτονία». Το Generation Woman μίλησε με την δικηγόρο Αναστασία Γκόνη Καραμπότσου για τον όρο, για την συζήτηση γύρω από αυτόν αλλά και την ουσία του εγκλήματος της γυναικοκτονίας.

Ποιες είναι οι σκέψεις σας για το έγκλημα στα Γλυκά Νερά;

Δυστυχώς επιβεβαιώθηκε το χειρότερο σενάριο. Η εκδοχή που έκανε το στομάχι μας να σφίγγεται. Η δολοφονία της Καρολάιν ήταν μια ακόμη γυναικοκτονία, η οποία τελέστηκε μέσα στο ίδιο της το σπίτι, από έναν άνδρα που αγαπούσε και εμπιστευόταν.

Γιατί γυναικοκτονία και όχι ανθρωποκτονία;

Γυναικοκτονία είναι η δολοφονία γυναικών, νεαρών κοριτσιών και θηλυκών βρεφών για λόγους που συνδέονται με το φύλο τους. Δηλαδή, δολοφονίες των οποίων το κίνητρο είναι το μίσος απέναντι στις γυναίκες, το αίσθημα ιδιοκτησίας που θεωρούν πως έχουν οι άνδρες απέναντι στις ζωές των γυναικών. Ο όρος γυναικοκτονία, «femicide» στην αγγλόφωνη βιβλιογραφία, άρχισε να καθιερώνεται στη φεμινιστική θεωρία στα τέλη του προηγούμενου αιώνα ακριβώς για να αναδείξει τα ιδιαίτερα, τα έμφυλα χαρακτηριστικά του εγκλήματος. Πλέον έχει επικρατήσει διεθνώς.Φυσικά δεν είναι όλες οι ανθρωποκτονίες με θύματα γυναίκες γυναικοκτονίες. Η δολοφονία μιας γυναίκας κατά τη διάρκεια μιας ληστείας, μιας «τυφλής» επίθεσης σε βάρος μέρους του πληθυσμού ή ενός τροχαίου ατυχήματος, περιπτώσεις, δηλαδή, στις οποίες το φύλο του θύματος ήταν «τυχαίο» δεν ανήκουν στην κατηγορία των γυναικοκτονιών.

Πως εξηγείται η άρνηση να υιοθετηθεί o όρος;

Η κριτική που δέχεται ο όρος στην Ελλάδα εμφανίζει, λίγο-πολύ, τα χαρακτηριστικά της κριτικής που έλαβε σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε ένα βαθμό πηγάζει από άγνοια των ιδιαίτερων στοιχείων του φαινομένου αλλά συνδέεται κυρίως με μια ευρύτερη αντίσταση στις διεκδικήσεις του φεμινιστικού κινήματος τα τελευταία χρόνια. Λαμβάνοντας κιόλας υπόψη ότι η κριτική διατυπώνεται κυρίως από εκπροσώπους της άκρας δεξιάς με επιχειρήματα σαθρά, χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση. Στην περίπτωση του εγκλήματος των Γλυκών Νερών από τα στοιχεία που έχουν δοθεί στη δημοσιότητα σαφέστατα πρόκειται για μια ακόμη γυναικοκτονία. Διεπράχθη από τον σύζυγο του θύματος όταν συνειδητοποίησε πως η Καρολάιν έχει πάρει την απόφαση να φύγει και να διακόψει τη σχέση τους. Δυστυχώς, πρόκειται για την περίπτωση που συναντάμε συχνότερα σε διεθνές επίπεδο, δηλαδή ο δράστης να είναι ο σύντροφος ή σύζυγος (νυν ή πρώην) ο οποίος διαπράττει το έγκλημα όταν αντιλαμβάνεται πως η απειλείται η εγκαθιδρυμένη σχέση εξουσίας εντός της οποίας έχει εγκλωβίσει το θύμα. Πρόκειται για την απόλυτη εκμηδένιση της θηλυκής ύπαρξης, για την υλοποίηση του «ή θα είσαι δικιά μου ή δε θα υπάρχεις».

Υπάρχει ένα προφίλ θύματος και θύτη στις γυναικοκτονίες;

Πολύ συχνά όταν τόσο αποτρόπαια εγκλήματα απασχολούν την κοινωνία και τα βλέπουμε να γίνεται μια προσπάθεια συγκρότησης ενός προφίλ τόσο για τον δράστη όσο και για το θύμα. Η συζήτηση αυτή, πέρα του ότι είναι εντελώς αντιεπιστημονική και παρωχημένη, θεωρώ πως αποπροσανατολίζει πλήρως δημιουργώντας υποψήφιους δράστες και εν δυνάμει θύματα, συνήθως αξιοποιώντας στερεότυπα. Αυτό αποδείχθηκε περίτρανα και σε αυτή την υπόθεση. Ο δράστης ήταν ημεδαπός, ανώτατης εκπαίδευσης, υψηλής κοινωνικής και οικονομικής θέσης, με προσεγμένη εξωτερική εμφάνιση. Ένα «καλό παιδί», υπεράνω κάθε υποψίας. Κάθε άλλο, δηλαδή, από το προφίλ του δράστη έμφυλων εγκλημάτων που προσπαθούν να συγκροτήσουν τα ΜΜΕ. Είναι σαφές πως οι βαθιά ριζωμένες στην κοινωνία πατριαρχικές αντιλήψεις, η τοξική αρρενωπότητα, καθιστούν τη γυναικεία ζωή ως «αφαιρέσιμη», ως λιγότερο άξια. Οι αντιλήψεις αυτές διαπερνούν την κοινωνία μας ακόμη και σήμερα και την διαπερνούν οριζόντια, ανεξαρτήτως καταγωγής και κοινωνικοοικονομικής θέσης.

Τι πρέπει να γίνει για την καταπολέμηση του φαινομένου;

Η κατοχύρωση του όρου σε νομικό επίπεδο αποτελεί σίγουρα ένα πρώτο βήμα. Κυρίως επειδή θα αναγνωριστεί από την πολιτεία, θα πυροδοτήσει τον αντίστοιχο επιστημονικό και δημόσιο διάλογο, θα οδηγήσει σε σχετικές επιστημονικές έρευνες. Η νομοθεσία όμως, είναι μόνο ένα από τα αναγκαία βήματα.

Το σημαντικότερο είναι να υπάρξουν άμεσα μέτρα κοινωνικής πρόνοιας που θα στηρίζουν τις γυναίκες που βιώνουν κάποια μορφή έμφυλης βίας. Με τη δημιουργία και επαρκή στελέχωση Συμβουλευτικών Κέντρων και Ξενώνων φιλοξενίας σε κάθε Δήμο και γειτονιά, με την παροχή δωρεάν ψυχολογικής και νομικής υποστήριξης, τη θέσπιση ειδικού επιδόματος για την οικονομική στήριξη των γυναικών.

Φυσικά είναι καθοριστικής σημασίας να επανεκπαιδευτούμε ριζικά ως κοινωνία. Κυρίως να σταματήσει όλο αυτό το κυνήγι ευθυνών και δημιουργίας ενοχών σε βάρος των γυναικών που ζούμε από πολύ μικρή ηλικία. Η κουλτούρα της βίας με την οποία γαλουχούνται τα αγόρια θα πρέπει να αντικατασταθεί από την εμπέδωση από μικρή ηλικία της έννοιας της συναίνεσης, του σεβασμού στην αυτοδιάθεση του άλλου/ης. Της δημιουργίας ισότιμων σχέσεων ελευθερίας και συντροφικότητας.

Πως θα σχολιάζατε το ότι τα μίντια μιλούν πια για γυναικοκτονία;

Το ότι πλέον ο όρος τείνει να επικρατεί στον δημόσιο διάλογο και στα ΜΜΕ είναι μια μεγάλη κατάκτηση του φεμινιστικού κινήματος. Μέχρι πριν λίγα χρόνια αποτελούσε έννοια άγνωστη σε μεγάλο βαθμό. Ιδιαίτερα μετά από τις μεγάλες κινητοποιήσεις για τη γυναικοκτονία της Ελένης Τοπαλούδη πιστεύω πως έχει γίνει κτήμα μεγάλου μέρους της ελληνικής κοινωνίας, το οποίο αναγνωρίζει πλέον τα χαρακτηριστικά του και αυτό σίγουρα συμβάλει στην αντιμετώπιση. Αν δεν ονοματίσουμε κάτι ως πρόβλημα δε μπορούμε ούτε να το κατανοήσουμε ως τέτοιο αλλά ούτε και να το αντιμετωπίσουμε.

Υπάρχει κάποια πτυχή που δεν έχει επισημανθεί στην υπόθεση των Γλυκών Νερών ;

Ήδη από τον Νόμο 3500/2006 (Για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας) το ανήλικο μέλος της οικογένειας ενώπιον του οποίου τελέσθηκε κάποιο αδίκημα ενδοοικογενειακής βίας αντιμετωπίζεται αυτοτελώς ως θύμα. Στην υπόθεση των Γλυκών Νερών, δεν ασκήθηκε δίωξη για το σχετικό αδίκημα και ήδη διαφαίνεται από τις δηλώσεις του κατηγορούμενου πως θα προσπαθήσει να διατηρήσει την επιμέλεια/γονική μέριμνα της ανήλικης Λυδίας.

Το πιο ανησυχητικό όμως δεν είναι ότι διεκδικεί κάτι τέτοιο αλλά πως με τις νέες διατάξεις του νομοσχέδιο για την συνεπιμέλεια αφήνεται ένα σχετικό παραθυράκι που το καθιστά δυνατό, καθώς απαιτείται οριστική απόφαση (απόφαση πρωτοβάθμιου δικαστηρίου) για την αφαίρεση της γονικής μέριμνας. Φυσικά, αυτό είναι αντίθετο στον ίδιο τον Ν. 3500/2006 που ανέφερα αλλά και σε όλα τα διεθνή κείμενα για την προστασία των παιδιών. Είναι τρομακτικό και μόνο που έχει επιτραπεί αυτή η συζήτηση και θα πρέπει να διεκδικήσουμε την κατάργηση αυτών των διατάξεων τώρα.

Σε χώρες της Λατινικής Αμερικής -στις οποίες η γυναικοκτονία έχει ενταχθεί στο νομικό πλαίσιο- όχι μόνο αυτοδίκαια αφαιρείται η γονική μέριμνα από τον γυναικοκτόνο αλλά υπάρχουν συγκεκριμένα μέτρα πρόνοιας για την ψυχολογική και οικονομική αποκατάσταση των οικείων των θυμάτων γυναικοκτονιών και ιδίως των ανήλικων τέκνων μέχρι την ενηλικίωσή τους, γιατί ακριβώς αντιλαμβάνονται πόσο τραυματικό είναι να δολοφονείται η μητέρα ενός παιδιού μπροστά στα μάτια του από τον ίδιο τον πατέρα του.

Η Αναστασία Γκόνη – Καραμπότσου είναι δικηγόρος Αθηνών. Έχει ειδικευτεί στα ζητήματα έμφυλης βίας στην Ισπανία (UNED) και είναι απόφοιτος του μεταπτυχιακού προγράμματος Συγκριτικών Νομικών Σπουδών της Νομικής σχολής του ΕΚΠΑ. Κύρια επιστημονικά της ενδιαφέροντα είναι η διεθνής και ευρωπαϊκή προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών, των παιδιών και των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και οι φεμινιστικές νομικές σπουδές. Στη διπλωματική της εργασία εξέτασε συγκριτικά το αδίκημα των γυναικοκτονιών (femicides) και είναι μέλος της ελληνικής επιτροπής του European Observatory on Femicides.

Το Shave or not to Shave (that is the question)

To viral video της Αφροδίτης Λατινοπούλου μας υπενθύμισε γιατί οι γυναίκες θέλουν και μπορούν πια να επιλέγουν. Από τη Λουκία Λυκίδη

Θυμάμαι ακόμη την έκπληξη μου όταν κάπου γύρω στα τέλη των 80’s είδα το εξώφυλλο του δίσκου της Patty Smith Easter στο οποίο πόζαρε με τα χέρια ψηλά και τις μασχάλες της αξύριστες. Ήμουν στην αρχή της εφηβείας μου και γνώριζα ήδη πως το cool (βλέπε ροκ, εξώφυλλο δίσκου, Patty Smith) και οι αξύριστες μασχάλες δεν πήγαιναν μαζί. Για να είσαι cool τότε έπρεπε να απαλλαγείς πάση θυσία από την τριχοφυία σου ( στο μουστάκι, στις μασχάλες, στις γάμπες) ή αν οι γονείς σου δεν σου το επέτρεπαν τουλάχιστον να την κρατάς κρυφή. Για να το γνωρίζω αυτό εγώ ένα δεκατετράχρονο κορίτσι σε ένα απομονωμένο προάστιο, ήταν από μόνο του απόδειξη ότι η βιομηχανία της ομορφιάς και τα «τέλεια» «αψεγάδιαστα» πρότυπα της είχαν κάνει καλή δουλειά. Είχαν περάσει 75 χρόνια από τότε που για πρώτη φόρα μια γυναίκα φωτογραφήθηκε με τα χέρια της ψηλά να αποκαλύπτουν της ξυρισμένες της μασχάλες. Από τότε πουλήθηκαν δισεκατομμύρια ξυραφάκια, αποτριχωτικές ταινίες, κρέμες, κεριά και τεχνολογίες laser αφού πρώτα γράφτηκαν δισεκατομμύρια άρθρα για το πόσο αποκρουστική είναι η γυναικεία τριχοφυία και το πως οι γυναίκες πρέπει να δείχνουν.

Το shaming της αξύριστης μασχάλης και της αξύριστης γάμπας παραμόνευε παντού από τα εφηβικά πάρτι, μέχρι τα απαξιωτικά πολιτικά σχόλια της εποχής, το χειρότερο όμως ήταν η ντροπή που είχε τρυπώσει στο κεφάλι σου και την οποία είχες απόλυτα εσωτερικεύσει κάθε φορά που κοιτούσες το μουστάκι, τις μασχάλες ή τις γάμπες σου.

H συντηρητική, αναχρονιστική, ξεπερασμένη, απόλυτα uncool δήλωση της βουλευτή της ΝΔ Αφροδίτης Λατινοπούλου ήταν μια πολύ ευχάριστη υπενθύμιση της αλλαγής που επιτέλους έχει συντελεστεί. Μια απλή αναζήτηση στο google με τις λέξεις αξύριστες μασχάλες επιβεβαιώνει πως από το 2007 ακόμη μια αυθόρμητη εκστρατεία είχε ξεκινήσει από διαφορετικές πλευρές, κατευθύνσεις και πρωτοβουλίες για να ανατρέψει την δικτατορία των προτύπων της ομορφιάς, της τελειότητας, της λείας, αποτριχωμένης, αψεγάδιαστης επιδερμίδας.

Στην αρχή ήταν το project Natural Beauty του φωτογράφου Ben Hopper ο οποίος το 2007 φωτογράφισε νέες γυναίκες με τα χέρια τους ψηλά και τις μασχάλες σε πλήρη τριχοφυία. Η πρόθεση του ήταν σαφής. «Το project “Natural Beauty” θέλει να δημιουργήσει μια αντίθεση μεταξύ των προτύπων της γυναικείας ομορφιάς και της αντισυμβατικής, ακατέργαστης εικόνας της τριχοφυίας της μασχάλης για να προκαλέσει νέες σκέψεις σχετικά με την θηλυκότητα αλλά και την αγάπη και την αποδοχή του εαυτού μας» έγραφε στο site του.

To Natural Beauty Project του φωτογράφου Ben Hopper

To 2014 μια νέα μόδα κατέκτησε το Instagram με το hashtag #glitterpits στην οποία γυναίκες φωτογραφίζονταν με τρίχες στην μασχάλη τις οποίες είχαν βάψει και τις είχαν στολίσει με γκλίτερ. Ακολούθησε το hashtag #pithairdontcare ενώ το 2015 η 26χρονη κινέζα ακτιβίστρια για τα γυναικεία δικαιώματα και την ισότητα των δύο φύλων Xiao Meili ξεκίνησε έναν διαγωνισμό στον οποίο καλούσε τις κινέζες να φωτογραφίσουν τις αξύριστες μασχάλες τους και να τις ποστάρουν στο weibo, το κινεζικό αντίστοιχο του twitter. «Θέλω με αυτόν τον διαγωνισμό να προκαλέσω μία συζήτηση για τα στερεότυπα της γυναίκειας ομορφιάς. Το γυναικείο σώμα ανήκει στην ίδια την γυναίκα και θα πρέπει η ίδια να αποφασίζει για το πώς θα είναι» είχε δηλώσει χαρακτηριστικά στην εφημερίδα Guardian.

Περίπου τέσσερα χρόνια μετά, τον Ιανουάριο του 2019, η βρετανίδα φοιτήτρια Laura Jackson ξεκίνησε την καμπάνια “Januhairy,” ενθαρρύνοντας τις γυναίκες να αφήσουν την τριχοφυία τους να μεγαλώσει να φωτογραφηθούν και να ποστάρουν τις φωτογραφίες τους στο Instagram. Το 2017 μια συνδρομητική υπηρεσία που πωλούσε γυναικεία ξυραφάκια, η Billie έκανε ίσως την πιο επιθετικά φεμινιστική και ασυνήθιστη (για εταιρεία που πωλούσε προιόντα ξυρίσματος καμπάνια) χρησιμοποιώντας μοντέλα που δεν είχαν αφαιρέσει την τριχοφυία τους. Για πρώτη φορά στις διαφημίσεις τους, έβλεπε κανείς γυναίκες να ξυρίζουν πόδια και μασχάλες με τριχοφυία. Οι υπόλοιπες χρησιμοποιούσαν ήδη αποτριχωμένα μοντέλα παρουσιάζοντας την σουρεαλιστική εικόνα μιας γυναίκας να ξυρίζει τις ήδη ξυρισμένες γάμπες ή μασχάλες της.

H διαφημιστική καμπάνια της Billie

Πρόσφατα μια ανάλογη διαφήμιση που έδειχνε αληθινά σώματα με αληθινή τριχοφυία προβλήθηκε για πρώτη φορά και στην Ελλάδα από την Veet. Το σλόγκαν έλεγε «Τρίχες στο σώμα. Μπορεί να σου αρέσουν σε κάποια σημεία, σε κάποια άλλα όχι. Ίσως πάλι να σου αρέσουν παντού. Ή να μην θέλεις καθόλου να τις βλέπεις. Ό,τι και να επιλέξεις είναι Οκ. Η επιλογή είναι δική σου». H Veet άλλωστε μαζί με την Dove ήταν οι εταιρείες που έσπευσαν να προβάλλουν το δικαίωμα της γυναικείας επιλογής στην τριχοφυία μετά τις δηλώσεις της βουλευτή της ΝΔ Αφροδίτης Λατινοπούλου.

Το 2019 η Nike σε ανάρτηση της στο Instagram ανέβασε την φωτογραφία της τραγουδίστριας και μοντέλου Annahstasia Enuke με αξύριστες μασχάλες και το σχόλιο big mood ενώ λίγους μήνες πριν η σειρά Adidas X Stella McKartney φωτογράφισε για την καμπάνια της την χορεύτρια Leila Davis αποκαλύπτοντας τις επίσης αξύριστες μασχάλες της

Όταν μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες υιοθετούν αυτές τις πεποιθήσεις είναι ένα από τα πιο σίγουρα σημάδια ότι οι πεποιθήσεις αυτές έχουν μπει στη σφαίρα του mainstream και ένα μεγάλο μέρος του κοινού είναι έτοιμο να τις υιοθετήσει. Δεν θα χρειάζεται μεγάλο θάρρος, αγώνα, κόπο από μια γυναίκα ή ένα κορίτσι για να αποφασίσει αν θα ξυρίσει ή όχι τις γάμπες ή τις μασχάλες τους. Η επιλογή γίνεται δικαίωμα, φυσικό όπως η αναπνοή. Σε αυτή την εκστρατεία της περήφανης τριχοφυίας ήταν πολλές και οι celebrities που βγήκαν μπροστά. Η Λούρδη (αλλά και η μαμά της η Μαντόνα), η Miley Cyrus, η Emily Ratajkowski, η Paris Jackson.

Αυτό που είναι πολύ ενδιαφέρον είναι πως όλες αυτές οι γυναίκες νέες, νεότερες ή μεγαλύτερες που επιλέγουν να μην ξυρίσουν τις μασχάλες τους ή άλλα μέρη του σώματος τους διαφέρουν πολύ από τις φεμινίστριες του δεύτερου κύματος φεμινισμού στα 70’s που αρνούνταν να φορέσουν σουτιέν ή να ξοδέψουν χρόνο και χρήμα σε οποιοδήποτε προιόν ομορφιάς. Τα κορίτσια αυτά φορούν σέξι lingerie, κραγιόν, eyeliner βάφουν τα μαλλιά τους ενώ επιλέγουν να διατηρήσουν τις τρίχες στις μασχάλες τους και στις γάμπες τους σαν ένα statement αυτοδιάθεσης και ελευθερίας.

Σε όποιο στρατόπεδο όμως και να ανήκει κανείς, αν νιώθει ευχάριστα ή δυσάρεστα με την τριχοφυία του, αν θέλει να ξυρίζετε ή όχι, το θέμα είναι ένα. Live and let live και όσον αφορά την συγκεκριμένη περίπτωση shave (not) and let shave (not). Με λίγα λόγια η παρότρυνση στις γυναίκες θα πρέπει να είναι μία. Κάντε ό,τι σας κάνει να νιώθετε καλά. Κάντε αυτό που σας κάνει να νιώθετε δυνατές. Κάντε ό,τι απαιτεί για να είστε ο εαυτός σας. Και ας μείνουν τα κηρύγματα και οι κατηχήσεις από και προς κάθε κατεύθυνση για ρηχή και σοσιαλμιντιακή κατανάλωση.

#bodyshaming #freedomofchoice #womenpower #armpithair #JuliaRoberts #EmilyRatajkowski #naturalbeauty #BenHopper #Dove #Veet #itsyourchoice #LeilaDavis #Januhairy