Γράμμα στον νεότερο εαυτό μου

Όταν ο γιος μου ήταν στην έκτη δημοτικού η δασκάλα του τότε, μια σπάνια εκπαιδευτικός έγραψε σε καθέναν από τους μαθητές της τάξης της ένα γράμμα. Τους το παρέδωσε την τελευταία ημέρα του σχολείου και τους είπε πως θα έπρεπε να το ανοίξουν στα 21α γενέθλια τους. Η κίνηση της μου φάνηκε καταπληκτική. Μου θύμισε την εποχή που εγώ ήμουν 21 και πόσο πολύ χρειαζόμουν και αναζητούσα καθοδήγηση. Πόσο με συγκινούσε τότε η ιδέα ενός εμπνευσμένου καθηγητή, περίπου σαν αυτόν του Κύκλου των Χαμένων Ποιητών. Ενός larger than life χαρακτήρα σαν αυτούς που κατοικούν στα βιβλία.

Η αναζήτηση καθοδήγησης για μένα συνεχίστηκε για πολλά χρόνια, στο Πανεπιστήμιο αλλά και αργότερα. Ήταν τότε, στην αίθουσα σύνταξης ενός περιοδικού που εμφανίστηκε στην ζωή μου η πρώτη μου μέντορας. Τότε ο όρος δεν ήταν ακόμα τόσο διαδεδομένος. Την έβλεπα περίπου σαν την καλή μου νεράιδα. Ήταν ευγενική, μητρική αλλά και καίρια στις συμβουλές της, κοφτερή στις παρατηρήσεις της, δίκαια αυστηρή όταν έπρεπε. Είναι λίγοι οι άνθρωποι που συνάντησα και είχαν αυτόν τον πολύτιμο συνδυασμό κατανόησης και παρότρυνσης. Πολλοί ήταν απασχολημένοι με την άσκηση και συχνά κατάχρηση εξουσίας τους. Κάποιοι άλλοι θεωρούσαν πως η επικριτική τους στάση και η «εποικοδομητική» τους κριτική θα σε βοηθούσαν να βελτιωθείς.

Ενηλικιώθηκα και έζησα τα πρώτα μου παραγωγικά χρόνια μια εποχή που ο κόσμος έτρεχε γρήγορα και δεν είχε ώρα για αλληλεγγύη, συμπόνοια και επιείκεια. Η ζωή ανήκε στους go getters και τα μίντια ήταν γεμάτα success stories. Οι μέντορες τότε είχαν υιοθετήσει την φιλοσοφία του δεν υπάρχει δεν μπορώ αλλά δεν θέλω και για τις αποτυχίες σου έφταιγες μόνο εσύ. Έπρεπε να συμβεί μια παγκόσμια οικονομική κρίση που γκρέμισε τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως και μια πανδημία που μας στέρησε ακόμη και τα πλέον δεδομένα για να θυμηθούμε ανθρώπινα χαρακτηριστικά όπως η ευαλλωτότητα, η αδυναμία, η καλοσύνη. Είναι κάπως έτσι που αξίες όπως η Ελπίδα και το Όλοι μαζί άρχισαν να εμφανίζονται σε εξώφυλλα περιοδικών μόδας αλλά και άρθρα για την σημασία του να μεγαλώνει ευγενικά και όχι επιτυχημένα παιδιά βρήκαν το δρόμο τους στις σελίδες των New York Times και του The Atlantic.

Σήμερα ο κόσμος μοιάζει πιο θηλυκός από ποτέ.

Και το μέλλον σίγουρα θα είναι γυναίκα.

Σήμερα ο κόσμος μοιάζει πιο συμπονετικός, ανθρώπινος και θηλυκός από ποτέ. Και το μέλλον σίγουρα θα είναι γυναίκα. Μια γυναίκα δυνατή, πρωτοπόρα, γενναιόδωρη, μητρική, μια ενδυναμωτική μέντορας για κάθε γυναίκα που θέλει να βρει τον δρόμο της και την φωνή της σε όποια ηλικία και αν βρίσκεται. Αυτή η γυναίκα μέντορας φιλοδοξεί να γίνει το Generation Woman παρουσιάζοντας τις ιστορίες γυναικών που τόλμησαν, που έγιναν έμπνευση, που ηττήθηκαν και μετά ξανασηκώθηκαν, γυναίκες που τα καταφέρνουν σε ρόλους που δεν γράφτηκαν για αυτές, αλλά και φιλοξενώντας θέματα που βρίσκονται στην επικαιρότητα αλλά και στην καρδιά όσων απασχολούν τις γυναίκες σήμερα. Γυναίκες και κορίτσια που θέλουν να πουν σε άλλες «αφού το έκανα εγώ, σίγουρα μπορείς και εσύ» όπως η 10χρονη εφευρέτρια Gitanjali Rao που έγινε εξώφυλλο στο Time. Ή όπως η Amanda Gorman, η νεότερη ποιήτρια που απήγγειλε ποτέ σε Τελετή Ορκωμοσίας στις ΗΠΑ. Αυτές και τόσες αμέτρητες άλλες.

Ταυτόχρονα το Generation Woman φιλοδοξεί να γίνει μια φωνή που θα ενώνει τις μητέρες με τις κόρες τους, τις δασκάλες με τις μαθήτριες τους, τις καταξιωμένες επαγγελματίες με τις νεότερες, όλες τις γυναίκες μαζί. Πολλοί λένε ότι η εμπειρία δεν μεταβιβάζεται και ίσως να έχουν δίκιο αλλά τα θέματα που θα βρείτε σε αυτό το site φιλοδοξούν να γίνουν ένα γράμμα που θέλουμε να στείλουμε στις κόρες μας αλλά και ένα γράμμα στον νεότερο εαυτό μας. Μια εμψύχωση, μια ενθάρρυνση, μια επιβεβαίωση για κάθε γυναίκα νεότερη ή μεγαλύτερη.

Σεξουαλική κακοποίηση: Όταν η σιωπή σπάει με θόρυβο

H εξομολόγηση της Σοφίας Μπεκατώρου αλλά και όλες οι σκληρές, σοκαριστικές αφηγήσεις που ακούσαμε τoυς τελευταίους μήνες από γυναίκες και άνδρες θύματα σεξουαλικής, σωματικής ή ψυχολογικής κακοποίησης, εκτός από το να σηματοδοτήσουν ένα ελληνικό #Metoo και να αποκαλύψουν πρόσωπα και γεγονότα δίνουν την ευκαιρία να ανοίξει ένα θέμα δύσκολο που για δεκαετίες έμενε κρυμμένο κάτω από το χαλί.

Σε πολλές από εμάς ξύπνησε δυσάρεστες μνήμες, περιστατικά παρενόχλησης ή κακοποίησης που έχουμε βιώσει, αλλά και για όσες από εμάς είμαστε μητέρες υπενθύμισε την ανάγκη να μιλήσουμε στα παιδιά μας για αυτό αλλά και να ενημερωθούμε πρώτα εμείς για το πώς μπορούμε να προλάβουμε αυτά τα περιστατικά αλλά και πως μπορούμε να προασπίσουμε τα παιδιά μας απέναντι στην σεξουαλική κακοποίηση.

H παγίδα της «πατρικής φιγούρας»

Αντίθετα με ότι υποστηρίζουν οι αστικοί μύθοι, στην αληθινή ζωή οι θύτες δεν είναι κάποιοι άγνωστοι που προσφέρουν καραμέλες ή που παραμονεύουν σε κάποιο λευκό βαν. Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης που διεξήχθη το 2018, στο 90% των βιασμών ο θύτης είναι άτομο από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον του θύματος ενώ σε ευρωπαϊκή έρευνα που διεξήγαγε η Unicef το 2017, 9 στις 10 έφηβες ανέφεραν πως ο βιαστής τους ήταν κάποιο άτομο που γνώριζαν. Στην χώρα μας σε σχετική έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Βόρεια Ελλάδα στα πλαίσια εκπόνησης διδακτορικής διατριβής στο ΑΠΘ, προέκυψε ότι το ποσοστό των βιασμών που γίνονται από οικείο πρόσωπο φτάνει επίσης το 90%.

Πρόκειται για ανθρώπους που τα θύματα γνωρίζουν και εμπιστεύονται οπότε είναι εύκολο να βρεθούν μόνες και ανυποψίαστες με τoν θύτη τους. Το «πάγωμα» (freeze) των θυμάτων εξηγεί γιατί σε πολλές περιπτώσεις οι θύτες δεν χρειάζεται καν να χρησιμοποιήσουν σωματική βία. Όπως εξηγεί η Άσπα Πασπάλη, ψυχολόγος MSc University of London και Επιστημονική Υπεύθυνη του ΔΙ.ΚΕ.Ψ.Υ. «σε αυτές τις περιπτώσεις στο θύμα ενεργοποιούνται δυο αντίθετοι μηχανισμοί. Ο ένας είναι αυτός της αποφυγής από τον κακοποιό-άτομο του περιβάλλοντος και ο άλλος της προσέγγισης για ασφάλεια και φροντίδα στο ίδιο πρόσωπο. Στο μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων έχει προηγηθεί προετοιμασία και λείανση του εδάφους από την πλευρά του θύτη. Χρησιμοποιούν κλιμακούμενα την τέχνη της σαγήνης και της αποπλάνησης. Η κακοποίηση καλύπτεται από παραποιήσεις του όρου της αγάπης και της φροντίδας και πολύ συχνά επαναλαμβάνεται για χρόνια».

Όταν δεν μπορείς ούτε να παλέψεις ούτε να φύγεις

Μια από τις πιο συχνές, αφελείς και προβοκατόρικες ερωτήσεις, η ηχηρή παραφωνία στο μαζικό κίνημα υποστήριξης στα θύματα που βρήκαν το θάρρος να μιλήσουν, ήταν το γιατί δεν αμύνθηκαν - έσπρωξαν, κλώτσησαν, πάλεψαν, έτρεξαν- την στιγμή του περιστατικού. «Είναι πολύ συχνό το φαινόμενο τα θύματα σεξουαλικών επιθέσεων να μην μπορέσουν να αντιδράσουν την κρίσιμη στιγμή» διευκρινίζει η Άσπα Πασπάλη και συνεχίζει. «Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, 7 στις 10 γυναίκες βίωσαν μια κατάσταση προσωρινής παράλυσης, γνωστή και ως «τονική ακινησία». Πρόκειται για έναν αμυντικό μηχανισμό του νευρικού συστήματος και χρησιμοποιείται όταν δεν υπάρχει δυνατότητα διαφυγής από την κατάσταση. Συνεπώς, παρά την προσδοκία ότι ένα «πρότυπο» θύματος βιασμού, θα αντισταθεί στον επιτιθέμενο, μια σειρά διαδικασιών το κάνει να μην συμβεί».

Να πιστεύουμε τα θύματα όταν μιλούν

«Οι θύτες κερδίζουν την εμπιστοσύνη των θυμάτων είτε γιατί μπορεί να είναι άτομα του οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντος, είτε άτομα που βρίσκονται κοντά στο παιδί όπως καθηγητές ή προπονητές. Τα πρόσωπα αυτά φέρονται με τρυφερότητα, κάνουν δώρα, δείχνουν ένα πολύ ευγενικό πρόσωπο και ταυτόχρονα είναι εξαιρετικά χειριστικά. Οι γονείς πρέπει να είναι υποψιασμένοι σε τέτοια περιστατικά και να μην αμφισβητούν ποτέ τα παιδιά τους όταν τους παραπονεθούν για ύποπτες συμπεριφορές» δηλώνει η συμβουλευτική ψυχολόγος Ed.M, M.A του Πανεπιστημίου Harvard Τζίνα Θανοπούλου.

Σύμφωνα με την ίδια, τα παιδιά πρέπει να γνωρίζουν ότι σε ο,τιδήποτε τους κάνει να νιώθουν άβολα μπορούν να πουν όχι, ακόμη και όταν η συμπεριφορά προέρχεται από ένα πρόσωπο εξουσίας όπως ο δάσκαλος, ο προπονητής ή ένα πρόσωπο της ευρύτερης οικογένειας. «Πρέπει να διδάξουμε στα παιδιά να εμπιστεύονται την εσωτερική φωνή και το ένστικτό τους. Δεν πρέπει ποτέ να τα ακυρώνουμε ή να τα αμφισβητούμε γιατί έτσι θα αρχίσουν και αυτά να αμφισβητούν τον εαυτό τους, ειδικά σε θέματα τόσο κρίσιμα όσο η σεξουαλική κακοποίηση αλλά και δεν θα καταφέρουμε να οικοδομήσουμε εκείνη την σχέση αμοιβαίας επικοινωνίας και εμπιστοσύνης που θα επιτρέψει στα παιδιά να μας εκμυστηρευτούν τέτοια περιστατικά» διευκρινίζει. Από την ηλικία των 8 ετών ακόμη μπορούμε να μιλήσουμε στα παιδιά για το θέμα, με ένα κατάλληλο παραμύθι ή με απλή γλώσσα που θα τα υποψιάζει χωρίς να τα τρομάζει. Στην ηλικία των 12 μπορούμε να μιλήσουμε πιο ανοιχτά, αλλά αποφεύγοντας να πούμε παραπάνω πράγματα από αυτά που το παιδί μας ρωτάει.

Θωρακίζοντας τα παιδιά με τα 4Α

Αυτογνωσία, αυτοσεβασμός, αυτοφροντίδα και αυτοπεποίθηση. «Αυτά είναι τα 4Α που θα δυναμώσουν τα παιδιά και θα τα προασπίσουν από την σεξουαλική και όχι μόνο κακοποίηση» υπογραμμίζει η κα Τζίνα Θανοπούλου. «Πρέπει να τα διαπαιδαγωγούμε ώστε να γνωρίζουν τα όρια τους αλλά και να μάθουν να λένε όχι στα πράγματα που δεν τους αρέσουν. Αντίθετα συχνά οι γονείς τα ωθούμε να αναπτύξουν το “σύνδρομο του καλού παιδιού” συμβουλεύοντας τα να είναι ευγενικά, συγκαταβατικά και δεκτικά. Έτσι διαπαιδαγωγούμε ανθρώπους που δεν ξέρουν να βάλουν όρια, που έχουν ανάγκη από εξωτερικούς παράγοντες για να επιβεβαιώσουν την αξία τους και που είναι ευάλωτα στην κριτική, τον χειρισμό των άλλων, ακόμη και την κακοποίηση. Και επειδή τα παιδιά δεν κάνουν αυτό που ακούνε να τους λέμε αλλά αυτό που βλέπουν να κάνουμε είναι σημαντικό, οι γονείς να δίνουν πρώτοι το παράδειγμα με την συμπεριφορά τους. Να βάζουν πρώτα οι ίδιοι τα όρια τους στους άλλους, να λένε όχι, να μιλούν θετικά και να επιδεικνύουν πίστη στον εαυτό τους ώστε τα παιδιά τους να ακολουθούν το παράδειγμα τους» σημειώνει η κα Θανοπούλου.

Η δύναμη της οικογένειας

Πολύ σημαντικό είναι οι δύο γονείς να είναι παρόντες στην ζωή του παιδιού και να είναι ενωμένοι και σε σύμπνοια στα θέματα που το αφορούν. «Οι διαφωνίες των γονιών και οι εντάσεις μεταξύ τους συχνά απομακρύνουν το παιδί και το κάνουν να αναζητήσει καταφύγιο σε ένα τρίτο πρόσωπο που χρησιμοποιώντας τις διαφωνίες των γονιών και την ψυχολογική απομάκρυνση από το παιδί τους θα βρει χώρο να κερδίσει την εμπιστοσύνη του, ειδικά στην δύσκολη περίοδο της εφηβείας. Πρέπει να είμαστε κοντά στα παιδιά μας και να φροντίζουμε τη σύνδεση μας και την επικοινωνία μας μαζί τους» καταλήγει η κυρία Θανοπούλου. Διατηρώντας την ψυχραιμία μας, αποφεύγοντας τα άκρα και κάνοντας όλοι την αυτοκριτική μας σαν γονείς αλλά και σαν μέλη μιας κοινωνίας, ας επιτρέψουμε στο ελληνικό metoo να γίνει η αφορμή για να μιλήσουμε για ό,τι μας τρομάζει αλλά και να χτίσουμε πιο βαθιές σχέσεις κατανόησης και εμπιστοσύνης με τα παιδιά μας.

Η Μάγια Αγγέλου είναι πιο επίκαιρη παρά ποτέ

Συγγραφέας, ποιήτρια, ακτιβίστρια αλλά και ηθοποιός -τραγουδίστρια, πόρνη. Η Μάγια Αγγέλου έγινε η πιο δυνατή φωνή της μαύρης εμπειρίας.

H Μάγια Αγγέλου έγινε γνωστή στα 41 της υπογράφοντας την διάσημη πια αυτοβιογραφία –μυθιστόρημα Ξέρω γιατί το φυλακισμένο πουλί τραγουδά. Πολλά χρόνια αργότερα, το 1993, ολόκληρη η υφήλιος θα την έβλεπε να απαγγέλλει το ποίημα της Just Give Me a Cool Drink of Water fore I Diiie στην ορκωμοσία του προέδρου Μπιλ Κλίντον, γεγονός που εκτόξευσε τις πωλήσεις των βιβλίων της. Η Μάγια Αγγέλου, που έφυγε από την ζωή στις 28 Μαίου του 2014 σε ηλικία 86 ετών, ήταν η Αφροαμερικάνα που έγραψε ανοιχτά για την ζωή και την κατάσταση των μαύρων γυναικών, με μια φεμινιστική ματιά με την οποία το έργο της ταυτίστηκε. Πριν όμως μπορέσει τελικά να γράψει η Αγγέλου πέρασε από μια τραυματική παιδική ηλικία αστάθειας και κακοποίησης, έγινε η πρώτη γυναίκα οδηγός τραμ στο Σαν Φρανσίσκο, μητέρα στα 17 της, πόρνη και προαγωγός στο Σαν Ντιέγκο, δημοσιογράφος στην Αφρική, τραγουδίστρια μουσικής Calypso, ηθοποιός και σεναριογράφος.

Το όνομα της δεν ακούγεται τυχαία ελληνικό. Το απέκτησε όταν το 1951 παντρεύτηκε τον ηλεκτρολόγο, πρώην ναυτικό και πολλά υποσχόμενο μουσικό Τος Αγγελόπουλο και έγινε το καλλιτεχνικό της ψευδώνυμο που κράτησε και αφότου χώρισαν το 1954. Το πραγματικό της όνομα ήταν Μάγια Τζόνσον, κόρη του doorman Μπέιλι Τζόνσον και της νοσοκόμας Βίβιαν Τζόνσον. Οι γονείς της χώρισαν όταν εκείνη ήταν τριών και ο αδερφός της τεσσάρων. Ο πατέρας τους τους επιβίβασε μόνους τους στο τρένο για Σεν Λούις, όπου ζούσε η γιαγιά τους καρφιτσώνοντας τα εισιτήρια τους στην μέσα τσέπη του ρούχου του αδερφού της. Είναι στο παντοπωλείο της γιαγιάς της που η Μάγια θα βιώσει πρώτη φορά τον ρατσισμό όταν οι λευκές πελάτισσες αρνούνται να της απευθύνονται με το Miss ή όταν η γιαγιά προσπαθεί να σώσει τον ανάπηρο γιο της –θείο της Μάγια- από τις επιθέσεις της Κου Κλουξ Κλαν κρύβοντάς τον πίσω από τα σακιά με τις προμήθειες.

Μια μέρα ο πατέρας της απροειδοποίητα, χαμογελαστός και με μπριγιαντίνη στα μαλλιά επανεμφανίζεται, παίρνει τα παιδιά και τα πηγαίνει να ζήσουν με την μητέρα τους. Ο σύντροφος της μητέρας της ασελγεί επάνω της, την βιάζει και την απειλεί πως αν το πει θα σκοτώσει τον αδερφό της. Εκείνη το λέει και ο βιαστής βρίσκεται νεκρός μάλλον από το χέρι κάποιου από τους θείους της. Από εκείνη την στιγμή και για πέντε χρόνια σταματά να μιλά. «Σκέφτηκα ότι η φωνή μου τον σκότωσε, επειδή είπα το όνομα του. Και μετά σκέφτηκα δεν θα μιλήσω ξανά γιατί η φωνή μου μπορεί να σκοτώσει οποιονδήποτε». Μια δασκάλα, φίλη της οικογένειας την βοηθά να ξαναμιλήσει και της δίνει να διαβάσει Ντίκενς, Σέξπιρ και Πόε.

Πριν τελειώσει το σχολείο, στην Καλιφόρνια όπου ζει με την μητέρα της, αποκτά ένα παιδί εκτός γάμου, τον Κλάιντ, που αργότερα θα αλλάξει το όνομα του σε Γκι Τζόνσον. Βρισκόμαστε στα 40’s και η Μάγια για να ζήσει θα γίνει χορεύτρια σε night club, μαγείρισσα, αλλά και πόρνη και μαντάμ σε έναν οίκο ανοχής στο Σαν Ντιέγκο.

Χορεύοντας με τον Άλβιν

Όταν το 1951 παντρεύεται τον Αγγελόπουλο, βιώνει την αντίδραση της μητέρας της αλλά και την κατακραυγή του κοινωνικού περίγυρου. Μια μαύρη δεν επιτρέπεται να παντρεύεται λευκό. Εκείνη την περίοδο ασχολείται με τον μοντέρνο χορό και μεταξύ άλλων χορογράφων, γνωρίζει τον Άλβιν Άλει. Μαζί θα σχηματίσουν την ομάδα Rita and Al χωρίς να σημειώσουν όμως ιδιαίτερη επιτυχία. Με τον άνδρα και τον γιο της μετακομίζουν στην Νέα Υόρκη όπου συνεχίζει να σπουδάζει χορό αλλά και να εμφανίζεται σε night club χορεύοντας calypso. Η performance της γίνεται τόσο δημοφιλής ώστε το 1957 κυκλοφορεί τον δίσκο Miss Calypso σε στίχους και μουσική της ίδιας. «Η μουσική είναι το καταφύγιο μου. Σέρνομαι μέχρι το διάστημα ανάμεσα στις νότες, κουλουριάζομαι και γυρίζω την πλάτη μου στην μοναξιά».

Είναι το 1959 όταν η Μάγια Αγγέλου ξεκινά να ασχολείται με την συγγραφή ενασχόληση που επτά βιβλία μετά –όλα αυτοβιογραφικά- θα την κάνουν μια διάσημη συγγραφέα. Μετά την έκδοση του τρίτου της βιβλίου γίνεται η πρώτη γυναίκα που θα γράψει την τρίτη αυτοβιογραφία της στην σειρά. Το 1960 θα ακούσει για πρώτη φορά τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Μαζί με τον συγγραφέα Τζέιμς Κένελ, ιδρύουν το Cabaret for Freedom για να στηρίξουν την οργάνωση του Κινγκ, τη Southern Christian Leadership Conference.

Είναι η εποχή που η Μάγια Αγγέλου ευαισθητοποιείται για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους πολιτικούς αγώνες παγκοσμίως. Υποστηρίζει τον Κάστρο και τάσσεται κατά του απαρτχάιντ. Τότε είναι που γνωρίζει τον επόμενο σύντροφό της και αγωνιστή της ελευθερίας Vusumzi Make και μαζί με εκείνον και τον γιο της μετακομίζουν στην Αίγυπτο όπου δουλεύει σαν ανταποκρίτρια σε διάφορα έντυπα. Έναν χρόνο αργότερα η σχέση τους θα διακοπεί και η Μάγια με τον γιο της θα μετακομίσει στην πόλη Άκρα της Γκάνα όπου και θα γίνει φίλη με τον Μάλκομ Χ. Μαζί θα οργανώσουν μια πορεία αλλά λίγες μέρες πριν την προγραμματισμένη ημερομηνία εκείνος δολοφονείται. Εκείνη την ημέρα είναι τα γενέθλια της Μάγια που θα κάνει πολλά χρόνια μέχρι να τα ξαναγιορτάσει.

Το 1973 παντρεύεται τον Ουαλό επιπλοποιό Πολ Ντε Φε, πρώην άνδρα της γνωστής φεμινίστριας Ζερμέν Γκριρ. Τα επόμενα δέκα χρόνια η Μάγια Αγγέλου θα πετύχει ότι άλλοι καλλιτέχνες προσπάθησαν μια ζωή. Γράφει μουσική, άρθρα, διηγήματα, σενάρια, θεατρικά κείμενα, ποιήματα, σκηνοθετεί ντοκιμαντέρ. Ο θεατρικός κριτικός Χίλτον Αλς αναφερόμενος στις μέρες που η Μάγια Αγγέλου χόρευε και τραγουδούσε calypso γράφει στο New Yorker: «Η Αγγέλου ακολούθησε την μόδα της εποχής υπογράφοντας ένα άλμπουμ, αλλά δεν ήταν το άλμπουμ το θέμα. Ούτε το να εξελίξει την τέχνη της. Η δόξα, όχι η τέχνη, ήταν ο στόχος της» Της το είχε πει και η ίδια η Μπίλι Χόλιντεϊ, με την οποία γνωρίζονταν προσωπικά, όταν την είχε παρακολουθήσει σε μια από τις δημοφιλείς της τότε performance. «Θες να γίνεις διάσημη έτσι δεν είναι; Θα γίνεις. Αλλά δεν θα είναι για το τραγούδι».« Η Αγγέλου ήταν αποφασισμένη να κάνει ό,τι χρειαστεί για να ικανοποιήσει το μεσοαστικό της όνειρο» συνεχίζει ο Αλς στο άρθρο του στο New Yorker . Στο Gather Together in my name γράφει: «Θα πιάσω ένα διαμέρισμα με ξύλινα έπιπλα.. Το δωμάτιο μου θα σείεται από ροζ βολάν και δαντέλες. Το δωμάτιο του γιου μου θα είναι βαμμένο κίτρινο και άσπρο με χαρούμενα ζωάκια να σκαρφαλώνουν στους τοίχους και ακριβά παιχνίδια αποθηκευμένα με τάξη στην γωνία. Φρεσκοψημένα ψωμάκια θα δίνουν στην κουζίνα έναν αέρα εξοχής».

Η Αγγέλου όχι μόνο κατάφερε να πραγματοποιήσει το όνειρο της αλλά και να το ξεπεράσει. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της διατηρούσε μια αποικιακού στιλ έπαυλη δέκα δωματίων στην Βόρεια Καρολίνα, γεμάτη αυτοκίνητα αντίκες, έργα τέχνης αλλά και οχτώ κλουβιά πουλιών για να υπενθυμίζουν την επιτυχία του βιβλίου Ξέρω γιατί το φυλακισμένο πουλί τραγουδά που ήταν αυτό που έκανε όλα αυτά δυνατά. Το σπίτι το αγόρασε όταν μετά τον χωρισμό της από τον τελευταίο της άνδρα, της προσέφεραν μια μόνιμη θέση καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο Wake Forest. «Στην αρχή σκέφτηκα να αγοράσω ένα μικρό χαριτωμένο σπιτάκι» είπε όταν ρωτήθηκε από την Wall Street Journal. «Θα το τύλιγα γύρω μου με έναν ποιητικό τρόπο και θα ζούσα μια ποιητική ύπαρξη. Αλλά μετά σκέφτηκα. Μια στιγμή! Αν μετακομίσω από ένα σπίτι δέκα δωματίων σε ένα τριών ή τεσσάρων, τι θα λέω στον εαυτό μου. Ότι συρρικνώθηκα; Δεν μπορούσα να το κάνω αυτό».

Και το σπίτι στην Βόρεια Καρολίνα και αυτό που διατηρούσε στην Νέα Υόρκη, ήταν πάντα γεμάτα φίλους. Οι λίστα των καλεσμένων της την ημέρα των Ευχαριστιών έφτανε τους διακόσιους. Τα δείπνα που οργάνωνε ήταν μυθικά. Μερικές από τις συνταγές που κατά καιρούς απολάμβαναν οι καλεσμένοι της περιλαμβάνονται στο βιβλίο Great Food All Day Long (Random House) που εξέδωσε το 2010. Πολυγραφότατη έως το τέλος δεν άλλαζε ποτέ την καθημερινή της συγγραφική τελετουργία. Έκλεινε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου από το οποίο είχαν αφαιρεθεί οι πίνακες μετά από δική της απαίτηση για να μην την αποσπούν και έμενε εκεί γράφοντας μέχρι το απόγευμα περίπου δέκα με δεκαπέντε σελίδες ημερησίως. Σε ηλικία 86 ετών η Μάγια Αγγέλου έφυγε από την ζωή πλήρης ημερών. Ίσως η ουσία της ζωής της να συνοψίζεται στην φράση που είχε πει η ίδια. «Έμαθα ότι οι άνθρωποι μπορεί να ξεχάσουν τι είπες ή τι έκανες, δεν θα ξεχάσουν όμως ποτέ πώς τους έκανες να αισθάνονται».

To άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Marie Claire τον Αύγουστο του 2014