Μαζί με τις φωνές για την διεκδίκηση της ισότιμης εκπροσώπησης των γυναικών σε όλους τους τομείς, η επέτειος των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 δίνει την αφορμή να πληθύνουν οι εκδόσεις αλλά και οι εκθέσεις που αποκαθιστούν την ιστορική αλήθεια για τις γυναίκες και την προσφορά τους στην Επανάσταση του 1821.
Το βιβλίο της ιστορικού Βασιλικής Λάζου 1821 Γυναίκες και Επανάσταση (εκδόσεις Διόπτρα) είναι μια λεπτομερής καταγραφή της θέσης και της κατάστασης των γυναικών της περιόδου. Ξεκινώντας από την ιστορία της κυρά Φροσύνης, περνά στις Γυναίκες της Φιλικής Εταιρείας, και στις επώνυμες γυναίκες αγωνίστριες όπως η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα και η Μαντώ Μαυρογένους ενώ αναδεικνύει και την μοίρα των γυναικών σκλάβων στα παζάρια της Ανατολής.
Μια εξαιρετική ματιά στην ζωή της δυναμικής Μαντώς Μαυρογένους προσφέρει και το βιβλίο της Λένας Διβάνη Ζευγάρια που έγραψαν την ιστορίατης Ελλάδας (εκδόσεις Πατάκη) στο κεφάλαιο που είναι αφιερωμένο σε αυτήν και στον Δημήτριο Υψηλάντη. Όπως αναφέρει στο βιβλίο η συγγραφέας: «Η Μαντώ έχει περάσει σχεδόν απαρατήρητη από την επίσημη ελληνική ιστορία – ακολουθώντας τη μοίρα των γυναικών όλων των εποχών, που καταδικάστηκαν να ζουν αόρατες, ακόμα κι αν έδρασαν μπροστά στα μάτια όλων. Μολονότι ήταν τόσο διαφορετική, τόσο ριζοσπαστική, τόσο προκλητικά σκανδαλώδης θα λέγαμε, εξαφανίστηκε μεθοδικά από την ιστορία. (...) Σταδιακά, στον 20ό αιώνα, η ιστορία της Μαντώς άρχισε να κυκλοφορεί, να γίνεται δημοφιλής. Αυτό που δεν κυκλοφορεί ευρέως είναι ότι η Μαντώ υπήρξε φεμινίστρια πριν καν επινοηθεί ο όρος φεμινισμός. Αρνήθηκε να παντρευτεί, όπου και όποιον ήθελαν οι γονείς της και οι κοινωνικές συμβάσεις, χάρισε την τεράστια προίκα της για να χρηματοδοτήσει την ελληνική επανάσταση, και ζούσε ανοιχτά με τον άντρα που αγαπούσε χωρίς να τον έχει στεφανωθεί – πράξεις παλαβές, που έγιναν κοινωνικά ανεκτές μόλις στα τέλη του 20ού αιώνα. Αυτές ακριβώς οι πράξεις οδήγησαν στην κοινωνική ταπείνωσή της όσο ζούσε και στην εξαφάνισή της αφότου πέθανε».
Για τα παιδιά το βιβλίο Τα πρόσωπα της Επανάστασης του 1821 (εκδόσεις Ψυχογιός) ανάμεσα στους πενήντα υποστηρικτές, αγωνιστές και φιλέλληνες δεν παραλείπει να συμπεριλάβει εκτός από την Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα και την Μαντώ Μαυρογένους, λιγότερο γνωστές αλλά τολμηρές αγωνίστριες όπως οι Δόμνα Βισβίζη, Μαριγώ Ζαραφοπούλα, Σταυριάνα Σάββαινα και Φωτεινή Τζαβέλλα, σημαντικές υποστηρίκτριες της Επανάστασης όπως η Δούκισσα της Πλακεντίας και η Ελισάβετ Υψηλάντη αλλά και την Γαρυφαλλιά Μιχάλβεη, το κορίτσι που έγινε ποίημα, πίνακας, γλυπτό και ευαισθητοποίησε την κοινή γνώμη υπέρ του Ελληνικού Αγώνα.
Τον Μάρτιο παρουσιάζεται και η έκθεση «Η Γυναίκα στην Επανάσταση του 1821» από τη Συλλογή Μιχάλη και Δήμητρας Βαρκαράκη στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη που θα διαρκέσει μέχρι τον Οκτώβριο του 2021. 80 έργα ζωγραφικής, πορσελάνινα αντικείμενα και ρολόγια του 19ου αιώνα προσεγγίζουν με τον πιο άμεσο τρόπο την τεράστια προσφορά των γυναικών στην Επανάσταση του ’21. Η επιμελήτρια της έκθεσης, Δρ. Ιστορίας της Τέχνης, Φανή Μαρία Τσιγκάκου αναφέρει: «Τα φιλελληνικά έργα που επιλέξαμε για την έκθεσή είναι εμπνευσμένα αποκλειστικά από τις Ελληνίδες που έδρασαν κατά την κρίσιμη αυτή περίοδο της Νεοελληνικής ιστορίας. Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 οι γυναίκες διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο εμψυχώνοντας τους άνδρες, παίρνοντας μέρος στις μάχες, ενώ εμφύσησαν στα παιδιά τους την αγάπη για την πατρίδα και το αγωνιστικό πνεύμα απέναντι στον κατακτητή. Στόχος της έκθεσης είναι η ανάδειξη της γυναικείας παρουσίας στα χρόνια της Επανάστασης, καθώς και κατά την πρώτη περίοδο του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.
Ελληνίδα Μάνα με το νεκρό παιδί της, Αγνώστου, Γαλλικής σχολής, 19ος αιώνας
Έλληνας Αγωνιστής θρηνεί τη νεκρή γυναίκα και το παιδί του, Αγνώστου, 1830
Σκλαβοπάζαρο, 1836, V. Delacroix.
Ελληνίδα που παίζει λαγούτο, 1847 Charlemagne- Oscar Guet (1801-1871).
Νεαρή Ελληνίδα με Βεντάλια, Αγνώστου, Γαλλικής σχολής, μέσα 19ου αιώνα,