Ήταν ακαδημαικός και συγγραφέας. Το βιβλίο για την ιστορία του στήθους προκάλεσε σάλο με γυναίκες performance artist να εμφανίζονται topless στα βιβλιοπωλεία του Σαν Φρανσίσκο. Η σύζυγος του διάσημου συγγραφέα Ίρβιν Γιάλομ βρήκε έναν διαφορετικό τρόπο να «κάψει» το σουτιέν της. Συνέντευξη- Κείμενο: Λουκία Λυκίδη
Ζούσε στην Καλιφόρνια. Την χώρα της σιλικόνης και των γυναικών-Barbie. Της χώρας που γέννησε το ριάλιτι «Πλαστική Ομορφιά», την Πάμελα Άντερσον, την Αν Νικόλ Σμιθ και τον Χιου Χέφνερ με τα κουνελάκια του. Στην χώρα στην οποία 200.000 γυναίκες τον χρόνο υποβάλλονται σε προσθετική στήθους ενώ την ίδια στιγμή 3 εκατομμύρια άλλες προσβάλλονται από καρκίνο του μαστού. Ένα από τα σημαντικότερα βιβλία της Μέριλιν Γιάλομ, ακαδημαικού, μητέρας τεσσάρων παιδιών και συζύγου του γνωστού συγγραφέα-ψυχοθεραπευτή Ίρβιν Γιάλομ, αποφάσισε να γράψει ένα βιβλίο αφιερωμένο στο στήθος και την ιστορία του.
Από τις αναπαραστάσεις του στήθους στην ζωγραφική και την λογοτεχνία, μέχρι τον θηλασμό, τον καρκίνο και τα wonderbra, η Μέριλιν Γιάλομ έχει αφιερώσει ολόκληρη την ακαδημαική καριέρα της στην ενασχόληση με θέματα γένους θηλυκού. Από την συγγραφή των βιβλίων «History of the wife», «Blood Sisters and Maternity», και το «The birth of the Chess Queen», ένα βιβλίο για τον φεμινισμό και το σκάκι μέχρι και τα σεμινάρια για την σημασία του θηλασμού. Από το 1984 ως το 1985 διατέλεσε διευθύντρια του Κέντρου Γυναικείων Ερευνών του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ. Η συνέντευξη της που δημοσιεύτηκε στο Marie Claire το 2009 παραμένει πιο επίκαιρη παρά ποτέ.
Πώς προέκυψε το πάθος σας για τα γυναικεία ζητήματα;
«Άρχισα να ασχολούμαι όταν έκπληκτη παρατήρησα πως στο επαγγελματικό μου περιβάλλον πολύ συχνά οι γυναίκες υποσκελίζονταν από άνδρες συναδέλφους τους».
Τι είναι αυτό που βρίσκετε ενδιαφέρον στις γυναικείες σπουδές;
«To να παρακολουθείς μέσα από τις μελέτες των ιστορικών τις γυναίκες να μετακινούνται από την μειονεκτική θέση στην οποία βρίσκονταν προς ένα πιο δίκαιο μοντέλο, κυρίως στον δυτικό κόσμο». Αυτή η ενασχόληση, σας έχει επηρεάσει σαν γυναίκα;
«Νομίζω πως με έχει κάνει πιο συνειδητοποιημένη. Παρόλα αυτά με έχουν διαμορφώσει και άλλα πράγματα, ακόμη και τυχαία περιστατικά. Πολλά χρόνια πριν, όταν η κόρη μου ήταν μικρή, με ρώτησε γιατί εγώ και εκείνη σερβίραμε στο τραπέζι ενώ ο πατέρας της και τα αδέρφια της δεν το έκαναν ποτέ. Η ερώτηση της με ξάφνιασε και άρχισα να διερωτώμαι και εγώ η ίδια. Από εκείνη την ημέρα οι άνδρες του σπιτιού άρχισαν να συμμετέχουν περισσότερο στις δουλειές και σήμερα ο άντρας μου έχει αναλάβει πλήρως το μαγείρεμα».
Τί έχει να πει στις γυναίκες το βιβλίο σας «Η ιστορία του γυναικείου στήθους»;
«Αυτό που θα καταλάβουν μελετώντας το βιβλίο είναι ότι στην διάρκεια της ιστορίας, το στήθος και συναισθηματικά και ερωτικά και πολιτικά και εμπορικά απέκτησε μεγαλύτερη βαρύτητα απ’ ότι θα έπρεπε. Το στήθος είναι ένα μέρος του σώματος μας και τίποτα παραπάνω. Θα πρέπει να το φροντίζουμε όπως οποιοδήποτε άλλο κομμάτι του σώματος μας. Θα πρέπει να ξαναβρεί το ρόλο του σαν όργανο θηλασμού και σαν ερωτικό «εργαλείο» και επίσης θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πόσο ευάλωτο είναι στον καρκίνο. Οι γυναίκες πρέπει τελικά να καταλάβουν ότι τα στήθη τους ανήκουν στις ίδιες και σε κανέναν άλλο»
Τι απολαύσατε περισσότερο στην διάρκεια της συγγραφής του βιβλίου;
«Ήταν εκπληκτικό να ανακαλύπτεις τα ποιήματα και τα έργα τέχνης που ήταν αφιερωμένα στο στήθος και είχαν δημιουργήσει άνδρες πριν τον 20ο αιώνα και να τα συγκρίνεις με τον τρόπο που είχαν αναπαραστήσει οι ίδιες οι γυναίκες το στήθος τους τα τελευταία 30 χρόνια»
Στήθη στην τηλεόραση, στα εξώφυλλα των περιοδικών, στα κοσμικά πάρτι. Πώς νιώθετε όταν βλέπετε το στήθος εκτεθειμένο με αυτόν τον τρόπο;
«Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι θα ήθελα το στήθος να παρουσιάζετε όπως τα γόνατα ή οι αγκώνες μας και όχι σαν κάτι περισσότερο.
Ζείτε στην Καλιφόρνια, την γη της σιλικόνης. Τελικά η πλαστική χειρουργική απελευθέρωσε ή σκλάβωσε τις γυναίκες;
«Οι αριθμοί μιλάνε από μόνοι τους. 200.000 γυναίκες τον χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες υποβάλλονται σε προσθετική στήθους, μια επικίνδυνη διαδικασία η οποία δεν θα έπρεπε να θεωρείται καθόλου απαραίτητη για να γίνει μια γυναίκα ευτυχισμένη».
Τι σκέφτεστε όταν βλέπετε τις τυπικές καλιφορνέζες που μοιάζουν με Barbie; «Οι γυναίκες που επιλέγουν να παρουσιάσουν τους εαυτούς τους στον κόσμο σαν Barbie δεν με ενδιαφέρουν καθόλου»
Πώς προβλέπετε να είναι η γυναίκα τον 21ου αιώνα; «Θα είναι υποχρεωμένη να συνεισφέρει περισσότερο στα οικονομικά της οικογένειας, ενώ ταυτόχρονα θα εκπληρώνει πολλά από τα παραδοσιακά της καθήκοντα σαν σύζυγος και σαν μητέρα. Θα υπάρχουν πολύ περισσότερες μονογονεικές οικογένειες και περισσότερες χωρισμένες ή ανύπαντρες μητέρες. Επίσης οι κυβερνήσεις θα είναι υποχρεωμένες να προσφέρουν μεγαλύτερη υποστήριξη στην οικογένεια, ιδιαίτερα στις μητέρες και τα παιδιά».
Είστε επίσης η συγγραφέας του βιβλίου «The history of the wife». Ποιες ήταν οι πιο ευτυχείς και ποιες οι πιο απελπισμένες σύζυγοι στην ιστορία;
«Δύσκολο να πεις. Είχε περισσότερο να κάνει με την τάξη στην οποία ανήκαν. Για παράδειγμα οι γυναίκες των πολιτών στην Αρχαία Ελλάδα, είχαν πολύ λιγότερα δικαιώματα από τις συζύγους των πατρικίων στην Ρώμη. Οι σκλάβες και οι γυναίκες των φτωχών πάλι ήταν εξίσου δυστυχείς και στις δυο χώρες. Οι γαλλίδες αριστοκράτισσες και τα μέλη της μπουρζουαζίας ήταν αυτές που ζούσαν πολύ καλά, όπως και οι γυναίκες στις καλές (established) οικογένειες στην Αμερική του 18ου και του 19ου αιώνα. Οι μαύροι σκλάβοι πάντως –γυναίκες και άνδρες- πρέπει να υπήρξαν οι πιο αδικημένοι της ιστορίας»
Η συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου σας βοήθησε να γίνετε καλύτερη σύζυγος;
«Θα έλεγα πως με έκανε να εκτιμήσω τα πλεονεκτήματα που έχω σαν γυναίκα, παντρεμένη στα μέσα του 20ου αιώνα. Εννοώ τις ευκαιρίες που είχα να σπουδάσω, να διδάξω στο πανεπιστήμιο και να έχω μια ισότιμη σχέση με τον άνδρα μου».
Τελικά πού αισθάνονται ολοκληρωμένες οι γυναίκες; Στο γραφείο τους ή στην κουζίνα; «Οι γυναίκες νιώθουν ολοκληρωμένες και στο γραφείο και στην κουζίνα τους. Πρέπει κάθε γυναίκα ξεχωριστά να βρει αυτό που της ταιριάζει και βέβαια το κράτος να την διευκολύνει να συνδυάζει την μητρότητα με την καριέρα αν χρειαστεί. Είμαι υπέρ των γενναιόδωρων αδειών μητρότητας και οποιουδήποτε άλλου μέτρου μπορεί να διευκολύνει τις γυναίκες στο να εκπληρώνουν ευκολότερα τον διπλό τους ρόλο».
Είστε πολλά χρόνια παντρεμένη. Ποια είναι η συνταγή ενός επιτυχημένου γάμου; «Κοινές αξίες, αμοιβαίος σεβασμός, αίσθηση του χιούμορ και η συνειδητοποίηση μιας παλιάς παροιμίας που λέει ότι ο τέλειος άνδρας είναι νεκρός»
Για ποιο λόγο τα τελευταία χρόνια αυξάνονται συνεχώς τα ποσοστά των διαζυγίων;
«Οι γυναίκες είναι πια πολύ μορφωμένες, οικονομικά ανεξάρτητες και σεξουαλικά απελευθερωμένες με αποτέλεσμα να απαιτούν περισσότερα και να συμβιβάζονται λιγότερο».
Μετά από τόσες δεκαετίες συζήτησης, τι είναι τελικά ο φεμινισμός;
«Η συνειδητοποίηση ότι οι γυναίκες συχνά βρίσκονται σε μειονεκτική θέση και ότι η κοινωνία και ο καθένας από μας οφείλει να κάνει ό,τι μπορεί για να πάψει να συμβαίνει αυτό»
Tί είναι για εσάς νέα τάση στον φεμινισμό;
«H πρόοδος που έχει γίνει στην ενημέρωση, στην επιστημονική έρευνα και στην βελτίωση των συνθηκών περίθαλψης για τον καρκίνο του μαστού. Tα βήματα που γίνονται στις Ηνωμένες Πολιτείες ώστε οι γυναίκες να μπορούν να θηλάζουν τα μωρά τους περισσότερο. Νέος φεμινισμός θα είναι επίσης να μπορέσουν οι γυναίκες στην Αμερική να βγαίνουν γυμνόστηθες στην παραλία, στον βαθμό που μπορούν να το κάνουν στην Ευρώπη. Επίσης πολύ ωραία θα ήταν αν είχαμε μια μεγαλύτερη ποικιλία από άνετα σουτιέν!»
Τo βιβλίο της Μέριλιν Γιάλομ «Η ιστορία του γυναικείου στήθους» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα.