H γυναίκα που στηρίζει τους πρόσφυγες
top of page
  • Writer's pictureGeneration Woman Team

H γυναίκα που στηρίζει τους πρόσφυγες

Updated: Jul 4, 2021

Από το 2012 έχει αφιερώσει την ζωή της στις μητέρες, τα παιδιά και τους άρρωστους πρόσφυγες που φτάνουν στα παράλια της Λέσβου. Η ιδρύτρια του ανοιχτού χώρου φιλοξενίας ΠΙΚΠΑ στην Μυτιλήνη Έφη Λατσούδη κέρδισε ένα από τα πλέον διακεκριμένα διεθνή βραβεία προσφοράς και μίλησεγια το πώς είναι να έρχεσαι αντιμέτωπος με την ζωή και τον θάνατο.


Έφη Λατσούδη

Φτάνει στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης φορώντας ένα απλό μαύρο φόρεμα. Mόλις έχει επιστρέψει από το νεκροταφείο -σαν σήμερα κλείνουν τρία χρόνια από τον θάνατο του πατέρα της- αλλά με χαιρετά με χαμόγελο. Τα αισθήματα της είναι ανάμικτα. Το μνημόσυνο του πατέρα της συνέπεσε με την σημερινή τελετή για την βράβευση της με το διεθνώς αναγνωρισμένο βραβείο Nansen που δίνεται για πρώτη φορά σε Έλληνα. Το βραβείο της απονέμεται για την προσφορά της στον Ανοιχτό Χώρου Φιλοξενίας ΠΙΚΠΑ στην Λέσβο, τον χώρο που προσφέρει στήριξη σε ευπαθείς ομάδες προσφύγων -μητέρες, παιδιά, έγκυες, νεογέννητα αλλά και άτομα με αναπηρία. Η τελετή σε λίγο θα ξεκινήσει και εκείνη στο αίθριο του Μουσείου με την απογευματινή μπόρα να ακούγεται στην οροφή και την φωτογραφία του Ai Wei Wei στην παραλία της Μυτιλήνης στο background -τα έργα του εκτίθενται στην διπλανή αίθουσα- μου μιλάει για το βραβείο αλλά και για το πένθος. ««Ο πατέρας μου πέθανε από καρδιακή προσβολή στο καράβι για Μυτιλήνη, όπου ερχόταν να με δει μετά από ένα καλοκαίρι που εγώ δούλευα από το πρωί μέχρι το βράδυ και δεν είχαμε καταφέρει να βρεθούμε. Εκείνο τον καιρό δούλευα πολύ στο λιμάνι, βοηθώντας τους πρόσφυγες. Το έμαθα από το λιμενικό και ήταν συγκλονιστικό το ότι οι ίδιοι οι πρόσφυγες που φρόντιζα, με πλησίασαν για να με στηρίξουν εκείνη την δύσκολη στιγμή».


Έφη Λατσούδη χώρος φιλοξενίας Μυτιλήνη

Για την Έφη Λατσούδη τα τελευταία τέσσερα χρόνια αυτοί είναι η οικογένεια της. Από την ημέρα που άνοιξε ο χώρος φιλοξενίας το 2012 εκεί περνά όλη την ημέρα της μαζί τους αλλά και μαζί με τους εθελοντές συζητώντας, βοηθώντας, επιλύοντας τα καθημερινά πρακτικά προβλήματα. Μαζί της είναι πολύ συχνά και ο δεκατετράχρονος γιος της Μιχάλης, που είναι και ο συνοδός της στην σημερινή βράβευση. «Είναι ο μόνος τρόπος για να είμαστε μαζί, να μοιραστούμε πράγματα, αφού είμαι εκεί όλη μέρα. Πολλές φορές και την νύχτα αν κάτι έκτακτο προκύψει. Φυσικά συχνά παραπονιέται. Για εκείνον είναι παράλογο να βοηθάω τόσους ανθρώπους, αλλά να μην μπορώ να προσφέρω σε εκείνον αφού λείπω από το σπίτι όλη μέρα. Θα ευχόμουν να μην χρειαζόταν να μπαίνουμε σε αυτές τις δράσεις τόσο ακάλυπτοι και να ξοδεύουμε τόση πολλή ενεργεια. Είναι τόσο πολλές και έντονες οι ανάγκες. Είναι σαν μια δίνη που σε τραβά. Όσο και να θες να διαφυλάξεις την προσωπική σου ζωή, δεν γίνεται».


Έφη Λατσούδη ΠΙΚΠΑ

Η πραγματικότητα που βιώνει στην Μυτιλήνη είναι αυτή που την κινητοποιεί διαρκώς. Άλλες φορές είναι οι ίδιοι οι πρόσφυγες με την δύναμη, το χιούμορ τους και την διάθεση τους να ζήσουν. «Παίρνουμε δύναμη όταν οι άνθρωποι αυτοί προχωρούν ή συμβαίνει κάτι που βελτιώνει την ζωή τους. Αυτό υπερτερεί της λύπης του αποχωρισμού οταν φεύγουν, γιατί με τους περισσότερους από αυτούς έχουμε δεθεί πολύ. Υπάρχει πάντα και η σκέψη ότι μπορεί να βρεθούμε ξανά. Μπορεί όμως να είναι και ψευδαίσθηση». Όταν της ζητώ μια δυνατή ιστορία που θα ξεχώριζε από αυτές που έζησε, μου διηγείται κάτι που συνέβη το καλοκαίρι του 2015 όταν η Μυτιλήνη είχε πλημμυρίσει από πρόσφυγες και άνθρωποι κοιμούνταν στις πλατείες, στο λιμάνι, στους δρόμους. Τότε την πήρε τηλέφωνο μια γυναίκα που έφτασε στην Λέσβο με τα τρία της παιδιά. «Έναν χρόνο πριν είχε πνιγεί ο άνδρας της. Είχαμε κάνει την κηδεία μαζί με έναν φίλο του. Η γυναίκα μου ζήτησε να δει τον τάφο του. Εκείνη και τα τρία της παιδιά πέρασαν την νύχτα σε ένα σπίτι εθελοντών και την επόμενη μέρα πήγαμε στο νεκροταφείο και κάθισαν στον τάφο. Θυμάμαι τα παιδάκια να σκάβουν και να χαιδεύουν το χώμα. Ένιωσα μια ανακουφιση τότε θυμάμαι. Που οι άνθρωποι αυτοί κατάφεραν να δουν τον τάφο του αγαπημένου τους ανθρώπου. Ήταν το λιγότερο που μπορούσαμε να κάνουμε για αυτούς. Δεν έμειναν πολύ. Τότε ήταν ακόμη ανοιχτά τα σύνορα και προχώρησαν στην Ευρώπη”.


Για την Έφη Λατσούδη η επίσκεψη στο νεκροταφείο δεν ήταν κάτι ασυνήθιστο. Ήταν πολλές οι φορές που φρόντισε να εξασφαλίσει μια αξιοπρεπή ταφή σε πρόσφυγες που δεν τα κατάφεραν. Υπήρξαν και εξαιρετικά δύσκολες στιγμές με τους υπεύθυνους του νεκροταφείου να διαμαρτύρονται για την ανεξέλεγκτη κατάσταση. Η Έφη Λατσούδη είχε γράψει πριν καιρό για ένα τέτοιο περιστατικό. Ο υπεύθυνος του νεκροταφείου φώναζε πως αυτός δεν σκάβει τον λάκκο μέσα στον ήλιο, πως δεν υπήρχε χώρος, πως θα έπρεπε να ξεθάψουμε τους παλαιότερους. Η ώρα περνούσε, ο νεκρός έμενε στη νεκροφόρα, εμείς στεκόμασταν μέσα στον ήλιο σε απόγνωση. Οι πρόσφυγες που ήταν μαζί μας για την τελετή ζήτησαν εργαλεία. Μαζί με τον εργάτη του νεκροταφείου άρχισαν να σκάβουν τον τάφο. «Εμείς θα το κάνουμε», μου είπαν. Και το έκαναν...”. Η δουλειά της Έφης Λατσούδη έχει και ευχάριστες στιγμές. Όπως όταν μαζί με άλλους εθελοντές δημιούργησαν ένα χώρο εκπαίδευσης για τους πρόσφυγες μέσα στην πόλη. “Είναι ένας πολύ όμορφος και δημιουργικός χώρος που μας κάνει να ελπίζουμε σε ένα καλύτερο μέλλον σε πείσμα της μιζέριας που βιώνουμε με το προσφυγικό και μας έχει καταβάλει όλους. Είναι μαγικό πώς τα πράγματα συμβαίνουν όταν άνθρωποι συναντιούνται και βάζουν μαζί τις δυνάμεις και τις ιδέες τους”.

Η ώρα έχει περάσει και ο κόσμος έχει γεμίσει το αίθριο του μουσείου ασφυκτικά. Η Έφη Λατσούδη ρίχνει μια τελευταία ματιά στον λόγο της και ετοιμάζεται να ανέβει στο πόντιουμ. “Είναι δύσκολο για μια συλλογική δουλειά να παραλαμβάνεις ένα βραβείο με το ονοματεπώνυμο σου” θα πει. Η Έφη Λατσούδη βρέθηκε στην Μυτιλήνη το 2001 σχεδόν τυχαία. Είχε σπουδάσει ψυχολογία στην Αθήνα και στο Παρίσι και εργάζονταν στην Πτέρυγα Ανηλίκων στις Φυλακές Κορυδάλλου, όταν ο πρώην άνδρας της έχασε την δουλειά του. «Ψάχναμε να δούμε τί θα κάνουμε. Θέλαμε να φύγουμε από την Αθήνα. Δεν είχαμε ξαναπάει στην Μυτιλήνη. Η μόνη σχέση που είχα με το νησί ήταν ότι η γιαγιά μου είχε φύγει πρόσφυγας από το Αιβαλί και είχε μείνει δύο χρόνια στην Μυτιλήνη. Ακούγεται κλισέ αλλά η ζωή κάνει κύκλους. Δεν είναι άσχετο το τότε με το τώρα».

16 views
bottom of page