Η περίοδος λίγο μετά τις γιορτές είναι ίσως η δυσκολότερη και η πιο άχαρη της χρονιάς. Εκτός αν κάνουμε focus σε κάτι θετικό, την ελπίδα.
Η ελπίδα δεν μοιάζει με την χαρά όταν τα πράγματα πηγαίνουν καλά, ούτε με την θέληση να επενδύσεις σε εγχειρήματα που προορίζονται για γρήγορη και άμεση επιτυχία αλλά μάλλον με την ικανότητα να δουλεύεις για κάτι επειδή απλά είναι καλό και όχι γιατί έχει την δυνατότητα να επιτύχει.
Βάτλαβ Χάβελ, θεατρικός συγγραφέας
Συνιδρύτρια της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Unique Minds και με πολλές διακρίσεις στον τομέα της ρομποτικής η Διάνα Βουτυράκου δείχνει τον τρόπο με τον οποίο οι γυναίκες κερδίζουν τον χώρο που τους αναλογεί στην τεχνολογία. Από τις Κέλλυ Πάντου, Μαριάνθη Παραβάντη, Γεωργία Τσεκούρα.
Η πορεία της Διάνας Βουτυράκου επιβεβαιώνει την μεγάλη απόσταση που έχουν διανύσει οι γυναίκες στην τεχνολογία, καταρρίπτει τα στερεότυπα που τις ακολουθούν και παραμερίζει τα εμπόδια που τους κλείνουν το δρόμο. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Ηλεκτρονικών Υπολογιστών (MEng & BSc) από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο με εξειδίκευση στα «Υπολογιστικά Συστήματα» και τη «Βιοϊατρική Μηχανική», συνιδρύτρια και γενική διευθύντρια της Unique Minds (UM), του μη κερδοσκοπικού οργανισμού που έχει βοηθήσει περισσότερους από 20.000 μαθητές να προσδιορίσουν την ιδανική ακαδημαϊκή τους διαδρομή αλλά και εκπαιδεύτρια Ρομποτικής σε σχολικές ομάδες, προετοιμάζει μαθητές για εθνικούς και διεθνείς διαγωνισμούς ρομποτικής ενώ έχει γράψει και ένα βιβλίο με σενάρια εκπαιδευτικής ρομποτικής για Έλληνες μαθητές. Η αγάπη της για την ρομποτική αλλά και η αρχή της να μην μένει ποτέ στάσιμη της εξασφάλισαν τον τίτλο της Νέας Ελληνίδας της Χρονιάς στα Greek International Women Awards, το Education Leaders Award ενώ το Forbes την έχει συμπεριλάβει στη λίστα Forbes 30U30 GR το 2019. Το Generation Woman μίλησε μαζί της για την πορεία της, τα εμπόδια αλλά και την θέση των γυναικών στην τεχνολογία.
Συνέβαλλε η οικογένειά σου στην επιλογή της επαγγελματικής σου πορείας;
Σαν παιδί γιατρών έβλεπα πόσο απαιτητικό και δύσκολο είναι να είσαι συνέχεια σε επαφή με τον ασθενή οπότε είχα αποφασίσει ότι αυτό δεν θα το κάνω όσο και αν τους στεναχώρησα όταν τους είπα ότι θα γίνω μηχανικός και όχι γιατρός. Όλα ξεκίνησαν στο γυμνάσιο όταν γνώρισα την ρομποτική. Είναι η ιστορία που αγαπάω να λέω. Όταν τελείωνα την πρώτη γυμνασίου ξεκίνησα τον πρωταθλητισμό στην ρομποτική σε έναν πανελλήνιο διαγωνισμό με το σχολείο μου και στη 2η Γυμνασίου ταξίδεψα στην Κορέα στην Παγκόσμια Ολυμπιάδα Ρομποτικής. Όταν ένα παιδί εκτεθεί σε όλον αυτό το μαγικό κόσμο, πάει στο εξωτερικό και δει τεχνολογία που είναι 20 και 30 χρόνια μπροστά δεν θέλει τίποτε παραπάνω για να διαμορφώσει τις επιλογές του.
Είχες την υποστήριξη της οικογένειας σου;
Για μένα οι γονείς είναι το στήριγμα μου και αν και νομίζω δεν καταλάβαιναν την απόφαση μου την υποστήριξαν. Αν τους είχα απέναντι μου δεν ξέρω πόσο εύκολο θα ήταν να το κάνω όλο αυτό.
Υπήρξαν κάποιοι άνθρωποι στη ζωή σου που σε ενέπνευσαν να ακολουθήσεις τη μηχανική;
Οι καθηγητές μου στο σχολείο, οι οποίοι ήταν δίπλα μου όταν ξεκινήσαμε όλη αυτή την προσπάθεια. Όλο αυτό ξεκίνησε μετά ένα σχόλιο μου στον καθηγητή της τεχνολογίας. Του είπα “στο μάθημα της τεχνολογίας δεν πρέπει να μάθουμε κάτι πιο πρακτικό;” και εκείνος αντί να το πάρει προσωπικά μου λέει “ωραία ας κάνουμε μια ομάδα Ρομποτικής”πράγμα που δεν ήταν συνηθισμένο σε δημόσιο σχολείο. Νιώθω ότι όλη αυτή την επιθυμία που έχω να βοηθάω παιδιά να γνωρίσουν την ρομποτική μου την μετέδωσαν αυτοί οι καθηγητές. Στην συνέχεια όταν ταξίδεψα για την Ολυμπιάδα ήταν σοκ να βλέπω μικρά παιδιά να ξέρουν 10 φορές καλύτερη ρομποτική από μένα αφού στην Κίνα, στην Κορέα και στην Ιαπωνία τα παιδιά μαθαίνουν ρομποτική από πολύ μικρά. Το άλλο σοκ είναι ότι μπήκα σε ένα χώρο και είδα ρομπότ να μου μιλάνε, είδα ρομποτικές εφαρμογές που τώρα είναι γνωστές άλλα τότε ούτε φανταζόμασταν ότι υπήρχαν και σκέφτηκα ότι δεν γίνεται όλα αυτά να συμβαίνουν γύρω μας και εγώ να μην συμμετέχω με κανέναν τρόπο σε όλο αυτό.
Στην πορεία σου έως τώρα τι δυσκολίες αντιμετώπισες;
Η πρώτη ήταν να εξοικειωθώ με την έννοια της αποτυχίας, η οποία, ειδικά στο χώρο της ρομποτικής είναι συνεχώς παρούσα. Αν δεν καταφέρει να αποδεχτείς την αποτυχία αμφισβητείς συνέχεια τον εαυτό σου, τις ικανότητές σου και την επιλογή σου να ακολουθήσεις αυτό το δρόμο. Επίσης είχα πολύ περιορισμένο ελεύθερο χρόνο γιατί έκανα πρωταθλητισμό στη ρομποτική. Παρ ’όλα αυτά, δε μου αρέσει να το αντιμετωπίζω θυσία, γιατί σίγουρα κέρδισα πάρα πολλά. Προφανώς, δυσκολίες συνάντησα και λόγω του φύλου μου. Χαρακτηριστική ήταν η περίπτωση του πρώτου εργοδότη που είχα, ο οποίος δε μου ανέθετε απαιτητικά projects ακριβώς γιατί ήμουν γυναίκα.
Έχεις αντιμετωπίσει ανταγωνισμό από άνδρες συναδέλφους σου;
Δυστυχώς τα πιο πολλά περιστατικά που θυμάμαι έχουν προκύψει από γυναίκες, οι οποίες, λόγω των υψηλόβαθμων θέσεων που κατείχαν, δεν έβλεπαν με θετική ματιά την ιδέα να τα καταφέρει μία νέα γυναίκα. Όπως και να΄ χει, στη ρομποτική είμαστε τόσο λίγοι που είναι φυσικό να αναπτύσσονται έντονα ανταγωνιστικές συμπεριφορές.
Χρειάστηκε ποτέ στην καριέρα σου να αποδείξεις πως ό,τι έχεις πετύχει το κέρδισες με την αξία σου;
Κάθε μέρα! Η αντίληψη πως εάν είσαι νέα γυναίκα και τα καταφέρνεις, είναι σίγουρο πως έχεις κάποιο “βύσμα” ή πολλές γνωριμίες, είναι εντελώς λανθασμένη και με έχει οδηγήσει στο να προσπαθώ κάθε μέρα να αποδείξω ότι αξίζω αυτά που έχω πετύχει μέχρι τώρα. Θεωρώ πως καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση αυτής της ιδέας έχει παίξει το εκπαιδευτικό μας σύστημα, το οποίο από μικρή ηλικία μας εξοικειώνει με την ατομική αριστεία και όχι με την επίτευξη ομαδικών στόχων.
Πώς προέκυψε η ιδέα της ίδρυσης της Unique Minds;
Eπειδή ήμουν από τα τυχερά παιδιά που ήξεραν τι ήθελαν να σπουδάσουν, αισθάνθηκα την ανάγκη να βοηθήσω και άλλους νέους να βρουν τι θέλουν να ακολουθήσουν. Τη Unique Minds την ιδρύσαμε μαζί με τον Παύλο Σύμεντη, απόφοιτο της ΑΣΟΕΕ, που σε αντίθεση με εμένα, δε γνώριζε με τι ήθελε να ασχοληθεί. Έτσι το 2016 που διασταυρώθηκαν οι πορείες μας, προέκυψε και η απόφαση για την ίδρυση αυτού του οργανισμού. Η ιδέα ήταν πολύ απλή: οι μαθητές να περάσουν μία μέρα στα ελληνικά πανεπιστήμια, για να αντιληφθούν τι σημαίνει να είσαι φοιτητής σε μια συγκεκριμένη σχολή απαλλαγμένοι από το στερεότυπο πως μόνο τα τμήματα που απαιτούν υψηλές βαθμολογίες αξίζουν την προσοχή τους.
Με ποιες δυσκολίες ήρθατε αντιμέτωποι στην Unique Minds;
Η βασικότερη ήταν ο χρόνος που απαιτούνταν. Ταυτόχρονα, πολλές ήταν και οι νομικές ευθύνες, καθώς μπορεί να πρόκειται για μία Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση, όμως, στο τέλος της μέρας, είναι μία εταιρεία. Να σημειωθεί πως όταν ξεκινήσαμε ήμουν 19 χρονών, οπότε φυσικά και όλα αυτά δεν τα είχα κατά νου. Αρκετά και τα εμπόδια στο οικονομικό κομμάτι, γιατί, ειδικά στις αρχές, είχαμε «ανοιχτεί» πολύ και δε λάβαμε την υποστήριξη που κάποιοι χορηγοί μάς είχαν υποσχεθεί. Επίσης καθώς περνούσε ο καιρός χάναμε την εμπιστοσύνη μας σε κάποιους ανθρώπους αφού υπήρξαν και αυτοί που αποδείχθηκε ότι δεν αγάπησαν τη UniqueMinds και δεν τους ενέπνευσε το όραμά μας.
Έχεις κάποιο ιδιαίτερο project πάνω στο οποίο δουλεύεις αυτόν τον καιρό;
Η συγγραφή ενός βιβλίου για ένα σχολείο στην Τανζανία ώστε να γνωρίσουν τα παιδιά εκεί την ρομποτική. Τα βοηθάμε να αποκτήσουν ένα όνειρο. Πως κάποια παιδιά είπανε κάποτε “θέλω να γίνω ποδοσφαιριστής” ή μπασκετμπολίστας επειδή το είχαν οικείο σαν εικόνα; Ίσως αν γνωρίσουν την ρομποτική να τους δώσει έναν στόχο για την ζωή τους με παρόμοιο τρόπο.
Ti θα έλεγες σε ένα κορίτσι που ονειρεύεται να ακολουθήσει μία πορεία αντίστοιχη με τη δική σου;
Θα της έλεγα να βρει κόσμο να την βοηθήσει. Να μην διστάσει να ζητήσει συμβουλές, να προσεγγίσει άτομα που θεωρεί ότι έχουν καταφέρει αυτό που ονειρεύεται εκείνη και να τους μιλήσει. Η διαδικασία αυτή θα τη βοηθήσει να αναγνωρίσει πως και εκείνοι πριν τα καταφέρουν πέρασαν από δυσκολίες και αυτό θα την βοηθήσει να βρει την αυτοπεποίθησή της. Θέλει να χτυπήσεις πόρτες, να βγεις μπροστά και πάνω από όλα χρειάζεται γερό στομάχι. Θέλει δηλαδή το βράδυ που θα γυρίσεις σπίτι σου έτοιμη να τα παρατήσεις, να βρεις τον τρόπο -τους φίλους σου, την οικογένειά σου, κάτι μέσα σου- που θα σε κάνει το επόμενο πρωί να ξυπνήσεις και να πεις “δεν πειράζει, πάμε να προσπαθήσουμε ξανά”.
Εάν γυρνούσες το χρόνο πίσω, τι θα συμβούλευες τη νεαρή Διάνα στο ξεκίνημά της;
Άργησα να καταλάβω πως δεν αρκεί να είσαι απλά πολύ καλός σε αυτό που κάνεις, αλλά και αυτό να έχει έναν θετικό κοινωνικό αντίκτυπο. Θα έλεγα στον νεότερο εαυτό μου να προσπαθεί να καταλαβαίνει τι συμβαίνει στη χώρα του, στην κοινωνία του και πως μπορεί να βοηθήσει. Με λίγα λόγια να μην σκέφτεται μόνο τι του αρέσει να κάνει αλλά και πως αυτό μπορεί να αλλάξει τη ζωή άλλων ανθρώπων προς το καλύτερο.
Υπάρχει μυστικό για την επιτυχία;
Δεν μου αρέσει η έννοια της επιτυχίας, Πάντοτε λέω πως για μένα το αντώνυμό της δεν είναι η αποτυχία αλλά η στασιμότητα. Το να μην κάνεις τίποτα, το να μένεις στο ίδιο σημείο. Δεν θεωρώ πως υπάρχει χειρότερο από αυτό. Η επιτυχία είναι και λίγο σχετική. Έχω δει πολλούς ανθρώπους που θεωρούνται επιτυχημένοι να είναι πολύ δυστυχισμένοι μέσα τους. Ας σταθούμε απλά στην αγάπη για αυτό που κάνουμε, στην προσήλωση στον στόχο μας και αν είμαστε τυχεροί, στο να δούμε τα αποτελέσματα των προσπαθειών μας.
Για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά το Greek Women in STEM οργανώνει ένα συμπόσιο αφιερωμένο στις Ελληνίδες επιστήμονες στους κλάδους STEM στις 17 & 18 Δεκεμβρίου στο Σεράφειο Μέγαρο του Δήμου Αθηναίων. Μιλήσαμε με την ομάδα του Greek Women in STEM για το πρόγραμμα αλλά και τους στόχους του συμποσίου.
Γιατί xρειαζόμαστε ένα συμπόσιο για τις Γυναίκες στις επιστήμες STEM; Διοργανώνουμε το συμπόσιο, με στόχο να εμπνεύσουμε, εκπαιδεύσουμε και να δώσουμε ευκαιρίες εργασίας και διασύνδεσης σε Ελληνίδες και Έλληνες στους κλάδους STEM. Θεωρούμε το ζήτημα υπο-εκπροσώπησης των γυναικών στην έρευνα και στη βιομηχανία εξαιρετικά σημαντικό. Το συμπόσιο έρχεται ως συμπλήρωμα στις δράσεις μας ως Greek Women in STEM για την ανάδειξη του έργου των γυναικών επιστημόνων μας που διαπρέπουν τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό αλλά και τη δημιουργία ενός υποστηρικτικού δικτύου συνεργασιών και αλληλεγγύης.
Tι διαφορετικό θελήσατε να κάνετε στο 2ο κατά σειρά συμπόσιο για Ελληνίδες επιστήμονες;
Με το πέρας του πρώτου συμποσίου “Γυναίκες Θετικά!” λάβαμε σοβαρά υπόψιν τα σχόλια και τις ανάγκες του κοινού αλλά και των μελών της ομάδας. Υλοποιήσαμε στο πλαίσιο του εφικτού τα περισσότερα από αυτά. Ένα πολύ σημαντικό ήταν η διά ζώσης διεξαγωγή του συμποσίου μας. Σε λίγες μέρες, λοιπόν, και υπό τη φιλοξενία του Σεράφειου του Δήμου Αθηναίων, περιμένουμε να γνωρίσουμε από κοντά ένα μέρος της κοινότητας που αγκάλιασε το έργο μας από την πρώτη στιγμή. Να σημειώσουμε ότι φέτος το συμπόσιό μας με τίτλο «She STEMs» υποστηρίζεται με την αιγίδα 6 Πανεπιστημιακών φορέων, του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, του Ινστιτούτου Υπολογιστικών Μαθηματικών – Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, του Πανεπιστημίου Πατρών, του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών - Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Τι θα περιλαμβάνει το φετινό συνέδριο; Το Greek Women in STEM θα απονείμει σε επιστήμονες στην αρχή της σταδιοδρομίας τους πέντε βραβεία των €200 ανά κατηγορία (Επιστήμες Ζωής, Επιστήμες Περιβάλλοντος, Θετικές Επιστήμες, Μηχανική και Τεχνολογία), χάρη στις δωρεές των υποστηρικτών μας. Επιπλέον, για πρώτη φορά, θα παραχωρήσει δύο υποτροφίες ύψους €3.500 η καθεμία, σε γυναίκες επιστήμονες που εκπονούν τη διδακτορική τους διατριβή, χάρη στη γενναιόδωρη στήριξη της Bayer Hellas. Οι κατηγορίες είναι οι εξής: έρευνα πάνω στον καρκίνο και γεωργία, ιχθυοκαλλιέργειες ή οινοποιία (και συναφείς ειδικότητες). Οι συνεδρίες του συμποσίου θα περιέχουν ομιλίες σε όλους τους κλάδους θετικών επιστημών από Ελληνίδες επιστήμονες και επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται είτε στην έρευνα είτε στη βιομηχανία. Οι ομιλίες τους θα είναι προσανατολισμένες στη σταδιοδρομία τους και σε επιλογές καριέρας. Έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε γυναίκες που εκπροσωπούν τους τομείς βιοεπιστημών, μηχανικής, φυσικομαθηματικών, τεχνολογίας. Θα ακούσουμε πολύ ενδιαφέρουσες ομιλίες συμβουλών σταδιοδρομίας και καριέρας. Θέματα όπως οι εφαρμογές λέιζερ, η ακτινοφυσική στην διάγνωση ογκολογικών ασθενών αλλά και πώς ιδρύεις τη δική σου start up. Θα τιμήσουμε την τέχνη στις επιστήμες ειδικά στη τελετή απονομής των βραβείων. Τέλος, θα έχουμε και ειδικές συνεδρίες για την επικοινωνία της επιστήμης, τη βιωσιμότητα αλλά και ένα θέμα που μας απασχολεί ιδιαιτέρως: η παρουσία των STEM στην εκπαίδευση, όπου θα συζητήσουμε γιατί είναι σημαντική και θα δούμε εργαλεία και ανάπτυξη ειδικών δραστηριοτήτων στη σχολική εκπαίδευση.
Γιατί είναι σημαντικές οι βραβεύσεις και οι υποτροφίες; Οι βραβεύσεις μπορεί να λειτουργήσουν ως κίνητρο και να δώσουν δύναμη και θάρρος σε νέες ερευνήτριες. Προάγουμε και βραβεύουμε την προσπάθεια, τη λογική σκέψη, την όρεξη για έρευνα και θέλουμε να υπογραμμίσουμε ότι κάθε σημείο σταδιοδρομίας και κάθε «μικρή» επιτυχία πρέπει να γιορτάζεται και να αναγνωρίζεται. Με τις υποτροφίες θα βοηθήσουμε δύο υποψήφιες διδάκτορες να καλύψουν έξοδα αναλώσιμων, επαγγελματικών ταξιδιών ή και συμμετοχές σε σεμινάρια εξειδίκευσης, στηρίζοντας συνολικά την προσπάθειά τους στο ήδη δύσκολο και εξαιρετικά αγχωτικό έργο προς την απόκτηση του διδακτορικού τίτλου.
Τι χρειάζονται οι γυναίκες επιστήμονες σήμερα; Οι γυναίκες, επιστήμονες και μη, χρειάζονται έμπρακτη στήριξη από την Πολιτεία. Ισοδύναμες ευκαιρίες και δυνατότητες ανέλιξης, κριτήρια μισθοδοσίας ανεξαρτήτως φύλου και νομοθεσία που να τις καλύπτει σε περιπτώσεις εγκυμοσύνης, αποβολής και άλλων ειδικότερων θεμάτων που σχετίζονται με την υγεία της και συχνά έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην επαγγελματική της κατάρτιση. Για αυτόν τον λόγο, όλες μας χρειαζόμαστε παραδείγματα άλλων γυναικών που συνδυάζουν καριέρα και εγκυμοσύνη. Γυναικών που επιλέγουν να μην τα συνδυάζουν. Γυναικών που αντιμετώπισαν δυσκολίες στην ανέλιξή τους ή οποιαδήποτε κακοποιητική ή σεξιστική συμπεριφορά. Γυναικών που είναι επιτυχημένες γιατί δε δίστασαν να διεκδικήσουν αυτά που τους αξίζουν. Χρειαζόμαστε ένα υποστηρικτικό δίκτυο όπου θα μπορούμε να απευθυνθούμε για συμβουλές σε κάθε στάδιο της καριέρας μας.
Πότε το συμπόσιο θα έχει πετύχει το στόχο του; Σκοπός του συμποσίου είναι η δημιουργία ενός κόμβου που θα συνδέει την επιστημονική κοινότητα εντός και εκτός της χώρας. Συνεπώς, κάθε επόμενη φορά που διεξάγεται -με το κοινό να είναι αυξανόμενο- φτάνει πιο κοντά σε αυτόν τον στόχο.
Ποιο είναι το μήνυμα που θέλει να στείλει το Greek Women in Stem μέσα από το συμπόσιο «She STEMs» στις γυναίκες επιστήμονες; Θέλουμε να στηρίξουμε, να δώσουμε θάρρος και φωνή σε γυναίκες που απασχολούνται στους κλάδους θετικών επιστημών STEM και να στρώσουμε τον δρόμο για τις νεότερες γενιές. Θέλουμε να δώσουμε το βήμα στην Ελληνίδα Επιστήμονα και να απαλλαγούμε από τα χρόνια κοινωνικά και εργασιακά στερεότυπα για τις γυναίκες. Θέλουμε να βοηθήσουμε σήμερα τις επιστήμονες του αύριο. Αν θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε σε ένα μήνυμα με λίγες λέξεις ίσως να λέγαμε ότι η γυναικεία παρουσία στις θετικές επιστήμες και την τεχνολογία είναι απαραίτητη και πρέπει να ενθαρρύνεται και να γιορτάζεται από όλες και όλους. Οι Ελληνίδες επιστήμονες είναι η θετική εικόνα που μπορεί να βγάλει η Ελλάδα προς τα έξω και όλοι οι Έλληνες πρέπει να είμαστε περήφανοι και χαρούμενοι για αυτές.
Τα υπόλοιπα στο Σεράφειο του Δήμου Αθηναίων 17 και 18 Δεκέμβρη (Εχελιδών &, Πειραιώς 144, Αθήνα).