Στείλε μήνυμα όταν φτάσεις

Η απαγωγή και η δολοφονία της Sarah Everard στις 3 Μαρτίου στο Λονδίνο θύμισε σε όλο τον πλανήτη ότι ακόμη οι γυναίκες δεν είναι ασφαλείς στον δρόμο. Από την Λουκία Λυκίδη

Είναι η καθημερινότητα εκατομμυρίων γυναικών στον πλανήτη για δεκαετίες (ή μήπως αιώνες;). Ξεκινάει από πολύ νωρίς. Την εποχή που αρχίζεις να κυκλοφορείς μόνη. Η αγωνία κάθε φορά που βρίσκεσαι νύχτα σε έναν σκοτεινό δρόμο. Το βήμα σου γίνεται γρήγορο. Βρίσκεσαι σε απόλυτη κατάσταση εγρήγορσης. Ο παραμικρός θόρυβος σε κάνει να πετάγεσαι. Οποιοδήποτε ήχος πίσω σου σε κάνει να γυρίζεις. Νιώθεις απειλή . Σαν τα θηράματα στα ντοκιμαντέρ για την άγρια ζωή στο National Geographic.

Από νεαρή ηλικία έχεις μάθει να αλλάζεις τις γόβες σου με ένα ζευγάρι αθλητικά όταν επιστρέφεις αργά μόνη σπίτι. Κρατάς τα κλειδιά σου ανάμεσα στα δάχτυλα σου. Προσπαθείς να διώξεις από το μυαλό σου όλες τις ιστορίες που έχεις ακούσει για καταδιώξεις και βία σε σκοτεινούς δρόμους. Το να είσαι γυναίκα σημαίνει ότι θα περάσεις τουλάχιστον τέσσερις δεκαετίες της ζωής σου (μπορεί και περισσότερες) νιώθοντας απειλή κάθε φορά που κυκλοφορείς μόνη σου στον δρόμο τη νύχτα. Σε αυτή την διάρκεια πιθανόν να βιώσεις ένα ή περισσότερα δυσάρεστα περιστατικά.

Στις 10 Μαρτίου ήταν σαν όλες αυτές οι συσσωρευμένες αλλά και ξεχασμένες ιστορίες γενεών γυναικών να ζωντάνεψαν στη μνήμη και να θέλησαν να βγουν όλες μαζί με δύναμη και οργή εξαιτίας της απαγωγής και της δολοφονίας της Sarah Everard στο Λονδίνο. Τα social media κατακλύστηκαν από τέτοιες ιστορίες με τα hastags #Reclaim The Streets και #textmewhenyougethome όπου γυναίκες από κάθε γωνιά του πλανήτη μοιράζονταν περιστατικά τρόμου και tips για το πως να παραμείνεις ασφαλής όταν κυκλοφορείς μόνη.

Από την εποχή των επιθέσεων του serial killer Peter Sutcliffe 40 χρόνια πριν, γνωστού και ως Yorkshire Ripper, η πρόταση που είχε η βρετανική αστυνομία για τις γυναίκες ώστε να μείνουν ασφαλείς είναι να παραμείνουν σπίτι. Τότε αυτό είχε προκαλέσει την οργή των γυναικών αλλά και την δημιουργία του κινήματος Reclaim The Night, που διεκδικούσε το δικαίωμά των γυναικών να κυκλοφορούν στην πόλη χωρίς να κινδυνεύουν.

Για πολλές δεκαετίες η ευθύνη και το βάρος της ασφάλειας τους έπεφτε στους ώμους των ίδιων των γυναικών. Έπρεπε να αποφεύγουν να κυκλοφορούν μόνες την νύχτα, έπρεπε να επιλέγουν καλά φωτισμένες διαδρομές, έπρεπε να μην ακούν μουσική και να μην μιλούν στο τηλέφωνο για να έχουν την προσοχή τους στο δρόμο (αν και ένα fake τηλεφώνημα έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές σαν μέσο αποφυγής ενός επίδοξου δράστη), να φορούν αθλητικά παπούτσια για να μπορούν να τρέξουν αν χρειαστεί, να μάθουν τεχνικές αυτοάμυνας, να ενημερώνουν τους δικούς τους για το που βρίσκονται .

Μετά την εξαφάνιση της Everard η «εύκολη λύση» εμφανίστηκε και πάλι. Μείνετε σπίτι. Όταν η βουλευτής των Πρασίνων στην Βρετανία Jenny Jones οργισμένη με αυτή την παραίνεση αντιπρότεινε ειρωνικά να απαγορευτεί η κυκλοφορία στους άνδρες από μια ώρα και μετά ώστε οι γυναίκες να μπορούν να κυκλοφορούν ασφαλείς, το σχόλιο της προκάλεσε αντιδράσεις. «Αν σας ενοχλεί η απαγόρευση κυκλοφορίας μήπως οι άνδρες να προσέχουν τί φοράνε ή πόσο πίνουν όταν βγαίνουν με τους φίλους τους» διόρθωσε και πάλι ειρωνικά θέλοντας να υπενθυμίσει ότι οι γυναίκες θύματα επιθέσεων στον δρόμο κατηγορούνται με τέτοιου είδους επιχειρήματα σαν υπεύθυνες για την επίθεση που δέχτηκαν.

Φυσικά και όλοι οι άνδρες δεν είναι κυνηγοί ή αρπακτικά που παραμονεύουν σε σκοτεινούς δρόμους το «θήραμα» τους. Για την ακρίβεια είναι όλοι αυτοί οι #notallmen άνδρες -και είναι πολλοί εκεί έξω- που οι γυναίκες χρειάζονται για συμμάχους στην προσπάθεια τους να αποκαλύψουν, να εκθέσουν, να αντιμετωπίσουν, απομονώσουν, περιθωριοποιήσουν όσους παρενοχλούν τις γυναίκες λεκτικά ή σωματικά σε δρόμους, λεωφορεία, πάρκα και κάθε πιθανό δημόσιο χώρο.

Χρόνια τώρα η αρχιτεκτονική, ο σχεδιασμός των πόλεων αλλά και μέτρα και αποφάσεις κυβερνήσεων και δήμων προσπαθούν να βρουν τρόπους για να κρατήσουν τις γυναίκες ασφαλείς. Στο Μόντρεαλ του Καναδά την δεκαετία του '90 είχε εφαρμοστεί η καμπάνια «between two stops » σύμφωνα με την οποία μετά την δύση του ηλίου οι γυναίκες μπορούσαν να αποβιβαστούν από τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και ανάμεσα στις στάσεις για να μην χρειαστεί να περπατήσουν μεγάλη απόσταση μόνες τους μέχρι το σπίτι τους. Στην Ινδία η μη κυβερνητική οργάνωση Jagori με έδρα το Δελχί εκπαίδευε τους οδηγούς ώστε να εξασφαλίζουν την ασφάλεια των γυναικών επιβατών με το να επαγρυπνούν αλλά και να επεμβαίνουν σε περιπτώσεις παρενόχλησης ή επίθεσης. Τα γιλέκα που φορούσαν έγραφαν χαρακτηριστικά «Οι αληθινοί άνδρες φροντίζουν για την ασφάλεια των κοριτσιών. Εσύ;» To παράδειγμα της Jagori ακολούθησαν και πολλές άλλες οργανώσεις από την Ουάσινγκτον και το Ανόι μέχρι την πόλη του Μεξικού.

Στην Βαρκελώνη μια ομάδα φεμινιστριών αρχιτεκτόνων, κοινωνιολόγων και υπευθύνων αστικού σχεδιασμού προσπαθούν να επιβάλλουν την ισότητα στους δρόμους της Βαρκελώνης εδώ και μία δεκαετία επαναλαμβάνοντας ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι για να κάνεις μια πόλη ασφαλή πέρα από τον φωτισμό. Οι γυάλινες διαφανείς προσόψεις κτιρίων, οι χαμηλοί φράχτες, οι μικρού μεγέθους κάδοι απορριμμάτων αλλά και βλάστηση που δεν θα σκιάζει τον φωτισμό και δεν θα δημιουργεί κρυψώνες είναι μερικά από αυτά.

Επιπλέον το ρεκόρ downloads που σημείωσαν app όπως το Walk Safe “ένα app το οποίο δεν θα έπρεπε να χρειάζεται να υπάρχει” όπως σημειώνει η δημιουργός του και που δημιουργήθηκαν για να κάνουν τις γυναίκες να νιώθουν πιο ασφαλείς όταν κυκλοφορούν μόνες υπενθύμισε την σημασία της τεχνολογίας. Το app που πριν την δολοφονία της Sarah Everard είχε 2000 κατεβάσματα έφτασε τα 300.000 μετά τον τραγικό χαμό της. Εκτός από έναν χάρτη με επικίνδυνα σημεία και εναλλακτικές ασφαλείς διαδρομές που περιλαμβάνει, το app στέλνει ειδοποίηση στις κοντινές επαφές του χρήστη δίνοντας ταυτόχρονα το στίγμα του όταν αυτός σταματήσει να αγγίζει την οθόνη του κινητού του για ώρα. Ανάλογα app είναι και το Safetypin που χρησιμοποιείται σε πολλές διαφορετικές πόλεις και τα data που συγκεντρώνει χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν την διοίκηση τους να σχεδιάσει πολιτικές ασφάλειας αλλά και το Harassmap στο οποίο θύματα και μάρτυρες μπορούν να καταγράψουν τι συνέβη και πού.

Είναι όλο και περισσότερες οι φωνές που υποστηρίζουν ότι δεν φτάνουν μόνο τα μέτρα προστασίας αλλά απαιτείται μια αλλαγή νοοτροπίας στα στερεότυπα του φύλου για να πάψουν οι γυναίκες να είναι θύματα βίας. Από την εποχή της Κοκκινοσκουφίτσας και του Κακού Λύκου οι γυναίκες μαθαίνουν πως δεν είναι ασφαλές για ένα κορίτσι να είναι μόνο στο δρόμο. Όπως έγραψε και η συγγραφέας και δημοσιογράφος στο The Atlantic Helen Lewis το lock down της πανδημίας κάποια στιγμή θα τελειώσει. Αυτό όμως που δεν φαίνεται να έχει ημερομηνία λήξης είναι το lock down των γυναικών.

Είμαι επικίνδυνη

Εκατό γυναίκες εξηγούν τι σημαίνει να είσαι επικίνδυνη σε ένα εξαιρετικό νέο βιβλίο προκαλώντας μας να κάνουμε την ίδια ερώτηση στον εαυτό μας. Από την Λουκία Λυκίδη

Είμαι επικίνδυνη. Ο τίτλος στο εξώφυλλο κυριολεκτικά σε χτυπάει στο κέντρο. Λευκά κεφαλαία γράμματα σε κόκκινο φόντο. 100 γυναίκες από διαφορετικά background, που κινούνται σε διαφορετικούς επαγγελματικούς χώρους, με διαφορετικούς στόχους και διαφορετικά όνειρα, με μόνο κοινό χαρακτηριστικό το φύλο τους γράφουν από ένα κείμενο ξεκινώντας με την τόσο άμεση, ευθεία, προκλητική, απειλητική, επιθετική(;) φράση «Είμαι επικίνδυνη». Κάποιες γράφουν γιατί είναι επικίνδυνες. Κάποιες άλλες γιατί δεν είναι, γιατί θα ήθελαν να είναι, πότε ένιωσαν ή τις έκαναν να νιώσουν επικίνδυνες, πότε δεν κατάφεραν να είναι όσο επικίνδυνες θα ήθελαν και πότε επέλεξαν να παραμείνουν ακίνδυνες.

Οι ιστορίες τους έγιναν βιβλίο. Ένα βιβλίο που σε εισάγει στον κόσμο 100 ξεχωριστών γυναικών. Στην δύναμη και την ανασφάλεια τους. Στα εμπόδια και στις επιτυχίες τους. Στις ενοχές και την απενοχοποίηση. Και που ταυτόχρονα σε κάνει να αναρωτηθείς και εσύ. Tί σημαίνει να είσαι επικίνδυνη; Μήπως είναι το να έχεις κόκκινα μαλλιά; Να μην φοράς σουτιέν; Να διαλέγεις αν, πότε και ποιόν θα παντρευτείς; Να ψηφίζεις; Να πηγαίνεις στο Πανεπιστήμιο; Να έχεις πολιτικό αξίωμα; Να είσαι CEO; Να αμείβεσαι ίσα; Να μοιράζεσαι εξίσου τις δουλειές του σπιτιού και τη φροντίδα των παιδιών; Να λες τη γνώμη σου; Να μιλάς δυνατά;

Σε κάνει ακόμη να αναρωτηθείς. Εγώ είμαι επικίνδυνη; Και αν δεν είμαι, μήπως πρέπει να γίνω; Μήπως πρέπει να σταματήσω να κάνω ότι περνά από το χέρι μου για να φανώ ακίνδυνη. Να πάψω να χαμογελάω συνεχώς, να μιλάω πάντοτε γλυκά. Μήπως πρέπει να αρχίσω να κάνω δύσκολες ερωτήσεις, να επιστρέφω τις προσβολές, να αντεπιτίθεμαι στις επιθέσεις. Έχω γεννηθεί (ή μήπως έχω ανατραφεί;) με το σύνδρομο του καλού κοριτσιού;

Δεν πρόκειται για κάποιο σπάνιο σύνδρομο. Είναι καταγεγραμμένο, διεθνές και απόλυτα συνδεδεμένο με τις ανισότητες, τα στερεότυπα και το γυναικείο ζήτημα. The good girl syndrome. Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου του Stanford τα επίθετα που αποδίδονται συνήθως στις γυναίκες είναι αυτά της χαμογελαστής, γλυκομίλητης, τρυφερής και συμπονετικής ενώ στους άνδρες τα ανεξάρτητος, αποφασιστικός, κατηγορηματικός και κυριαρχικός. Αυτά τα στερεότυπα καλλιεργούνται από την παιδική ηλικία, περνούν στην εκπαίδευση -με τα κορίτσια να είναι ιδιαίτερα επιρρεπή στην τελειομανία- και συνεχίζονται στον επαγγελματικό στίβο με τις γυναίκες να προσπαθούν να κρατήσουν τους πάντες ευχαριστημένους και να αποφύγουν το αρνητικό feedback.

Μια από τις ασφαλείς πρακτικές για να το πετύχουν είναι και το να μην είναι ή να μην φαίνονται επικίνδυνες, απειλητικές, να μην τραβούν την προσοχή, να είναι όσο το δυνατόν αόρατες και αθόρυβες. H συγγραφέας του βιβλίου How to own the room Women and the Art of Brilliant Speaking, Viv Groscop σε άρθρο της στην εφημερίδα Guardian περιγράφει την γενικευμένη αντιπάθεια για τις γυναίκες που τραβούν την προσοχή. «Κανείς δεν θέλει να κάθεται δίπλα σε μια θορυβώδη γυναίκα. Το γνωρίζω γιατί πρόσφατα κάποιος μετακίνησε το ταμπελάκι του στο πάνελ ενός συνεδρίου για να μην χρειαστεί να κάτσει δίπλα μου» γράφει με χιούμορ.

Δύο είναι τα πράγματα που συνήθως πιστεύουν για τις γυναίκες που κάνουν θόρυβο. Πρώτον ότι δεν νοιάζονται για τους άλλους και δεύτερον πως δεν νοιάζονται για το τι πιστεύουν οι άλλοι για αυτές. Και τα δύο βρίσκονται στην καρδιά των στερεοτύπων που κρατούν τις γυναίκες δέσμιες του εαυτού τους και θεωρούνται εγκλήματα "εσχάτης προδοσίας" του φύλου τους που οφείλει να είναι φροντιστικό και ήσυχο.

Όταν το 2016 το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου λάνσαρε το Dangerous Women Project ήθελε να διερευνήσει το τι σημαίνει για μια γυναίκα να είναι επικίνδυνη, για ποιον είναι απειλή, ποιοι την χαρακτηρίζουν επικίνδυνη και γιατί το κάνουν. Το αποτέλεσμα ήταν 365 διαφορετικά post που ξεκίνησαν την Ημέρα της Γυναίκας το 2016 και ολοκληρώθηκαν στην ίδια επέτειο έναν χρόνο μετά. Ποιες θα μπορούσαν να είναι μεταξύ αυτών των γυναικών; Η Κλεοπάτρα, η Ελισάβετ Ι, η Μάτα Χάρι, η Rosa Parks, η Hedy Lamarr, η Bonnie Parker από τους Μπόνι και Κλάιν ή η serial killer Aileen Wuornos.

Κοντά σε αυτές και μία νέα δύναμη αναδύεται στις τάξεις των γυναικών. Ηχηρή χωρίς να φωνάζει, παθιασμένη αλλά με έλεγχο, κυριαρχική αλλά και ανθρώπινη. Η Michell Obama και οι δημόσιοι λόγοι της είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. H Kamala Harris επίσης. Επίσης δεν είναι τυχαίο ότι μεταξύ των Ted Τalks με τα περισσότερα views βρίσκονται οι ομιλίες της Brene Brown, της Susan Kain και της Elisabeth Gilbert. Όλες τους αντιπροσωπεύουν το ακριβώς αντίθετο του ομιλητή που βγάζει πύρινους λόγους ενώ το περιεχόμενο των ομιλιών τους μιλά συχνά για το πως μια ήρεμη φωνή μπορεί να ακουστεί σε έναν θορυβώδη κόσμο. Σε αυτές έρχονται να προστεθούν τα παραδείγματα των γυναικών που αποφάσισαν να αλλάξουν τον κόσμο όχι κάνοντας θόρυβο αλλά κάνοντας δουλειά. Φωνάζοντας ή δρώντας οι γυναίκες μπορούν αλλάξουν τον κόσμο. Και αυτό είναι πραγματικά επικίνδυνο.

Το βιβλίο Είμαι επικίνδυνη κυκλοφορεί από τηνKey Books Τα συγγραφικά δικαιώματα από την πώληση του βιβλίου θα διατεθούν για την αρωγή οργανισμών που υποστηρίζουν γυναίκες που έχουν υποστεί έμφυλη βία. Μια ιδέα και πρωτοβουλία της Women Act σε συνεργασία με την αθηΝΕΑ, με την υποστήριξη του Women on Top.

Γιατί οι γυναίκες είναι καλύτερες ηγέτες

Δυναμισμός και ενσυναίσθηση είναι το δυνατό μείγμα που κάνει τις γυναίκες να ξεχωρίζουν στην ηγεσία. Γιατί όμως τόσο λίγες φτάνουν τελικά ως εκεί. Από την Λουκία Λυκίδη

Από την τελευταία φορά που γιορτάσαμε την Ημέρα της Γυναίκας ένας θηλυκός ανεμοστρόβιλος παρέσυρε την δημόσια ζωή. Η Κατερίνα Σακελλαροπούλου έγινε η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Δημοκρατίας και η Kamala Harris η πρώτη γυναίκα και πρώτη μαύρη αντιιπρόεδρος των ΗΠΑ. Στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων παγκοσμίως ήταν οι γυναίκες αρχηγοί κρατών που κατάφεραν πρώτες να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την πανδημία.

Ήταν αυτή η χρονιά των γυναικών; Ήρθε μήπως η ώρα να μιλήσουν οι γυναίκες; Τα στατιστικά δεν είναι τόσο αισιόδοξα. Στην Ελλάδα οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται τόσο στην πολιτική όσο και στις επιχειρήσεις. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, το τρίτο τρίμηνο του 2020 απότις 9,5 εκατ. διοικητικές θέσεις στις χώρες της Ευρωπαικής Ένωσης, τις 6,2 εκατομμύρια κατείχαν άνδρες και μόνο τις 3,3 εκατομμύρια γυναίκες.

Αυτά τα αντικρουόμενα δεδομένα έχουν τη ρίζα τους στον αντιφατικό τρόπο με τον οποίο οι γυναίκες είναι αναγκασμένες να παρουσιάζουν τους εαυτούς τους στον πολιτικό στίβο. Λίγο πριν το κρίσιμο πρώτο τηςdebate για την αντιπροεδρία, το πρώτο πράγμα που συμβούλευσε η Χίλαρι Κλίντον την Καμάλα Χάρις ήταν να είναι δυνατή και σκληρή αλλά όχι πολύ επιθετική.

Όπως αναγνωρίζει και η πολιτική αναλύτρια και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Τέξας Victoria DeFrancesco οι γυναίκες σε θέσεις ηγεσίας αναγκάζονται να ισορροπήσουν σε ένα πολύ λεπτό σκοινί. Όταν είναι πολύ κατηγορηματικές και προσανατολισμένες στον στόχο κινδυνεύουν να τις χαρακτηριστούν υστερικές ή b@@@es. Αν εμφανιστούν συμπονετικές και συναισθηματικές είναι εύκολο να θεωρηθούν ακατάλληλες να ηγηθούν. Αυτή η λεπτή (αν όχι αόρατη) γραμμή, προστίθεται στα εμπόδια που οι γυναίκες που δραστηριοποιούνται στον πολιτικό στίβο έχουν να αντιμετωπίσουν. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η κοινωνιολόγος Marianne Cooper «Οι γυναίκες τιμωρούνται από την κοινωνία όταν κάνουν τα αυτονόητα για να επιτύχουν. Από την μια μπορεί να τις χειροκροτήσουν για τα αποτελέσματα που έφεραν αλλά την αμέσως επόμενη στιγμή θα τις κατηγορήσουν για το ότι είναι πολύ επιθετικές, εγωίστριες, δύσκολες ή σκληρές.

Αν και οι γυναίκες στην πολιτική δεν έχουν ίση εκπροσώπηση, οι χώρες με γυναίκες ηγέτες διέπρεψαν στο χειρισμό της πανδημίας. Κάποιοι αναλυτές υποστηρίζουν πως αυτό οφείλεται στον συνδυασμό δύναμης και αποφασιστικότητας με την ικανότητα ενσυναίσθησης και έκφρασης συναισθήματος που μπορούν και συνδυάζουν οι γυναίκες ηγέτες. Η Kathleen Gerson, καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης αναφέρει χαρακτηριστικά πως οι γυναίκες ηγέτες είναι αυτές που απέδειξαν ότι ο δυναμισμός και η ενσυναίσθηση δεν είναι απαραίτητα αλληλοσυγκρουόμενα χαρακτηριστικά στην άσκηση εξουσίας».

Πολλές είναι οι μελέτες που έχουν εντοπίσει και υπογραμμίσει την αναγκαιότητα των «θηλυκών» χαρακτηριστικών στην εξουσία. Η προσαρμοστικότητα στις αλλαγές που χαρακτηρίζει τις γυναίκες, η ευελιξία τους, η επικοινωνιακή τους ικανότητα και η πειθώ τις κάνει εξαιρετικά ικανές leaders. Η ικανότητα τους να λειτουργούν ταυτόχρονα προς διαφορετικές κατευθύνσεις, προπονημένες για γενιές στο multitasking είναι πολύτιμο χαρακτηριστικό στην λήψη αποφάσεων και στην διαχείριση κρίσεων. Η υψηλότερη συναισθηματική νοημοσύνη τους και το υψηλό επίπεδο ενσυναίσθησης τις βοηθά να χτίζουν δεμένες ομάδες, να δίνουν κίνητρο και να αποτελούν έμπνευση για τους/τις υφισταμένους. Η ανθρωποκεντρική προσέγγιση που επιδεικνύουν σαν ηγέτες και οι ισχυροί δεσμοί που δημιουργούν με τους συνεργάτες τους τις κάνουν να εμπνέουν αφοσίωση ενώ η επιλογή της οριζόντιας ηγεσίας που ενθαρρύνει την συμμετοχή και την συμπερίληψη στις αποφάσεις κάνει την ηγεσία τους πιο εμπνευσμένη.

Τι κάνει όμως όλες αυτές τις γεννημένες ηγέτιδες να μην φτάνουν στα υψηλά κλιμάκια της πολιτικής και των επιχειρήσεων; Συχνά όλο αυτό το ικανό, επικοινωνιακό, άξιο, δυναμικό χάνεται μέσα στον λαβύρινθο των βαθιά ριζωμένων στερεοτύπων. Γιατί δεν ενθαρρύνονται από την οικογένεια, γιατί δεν στηρίζονται από το σύστημα της πολιτικής και των επιχειρήσεων, γιατί αντιμετωπίζονται με δυσπιστία, γιατί βαρύνονται άνισα με τις οικογενειακές υποχρεώσεις. Πολύ συχνά αυτές οι άξιες γυναίκες αδυνατούν ακόμη και να εκφράσουν τα προτερήματα και τα επιτεύγματα τους με τον φόβο πως θα κατηγορηθούν για αυτοπροβολή, εγωκεντρισμό και επιθετικότητα.

Όπως αναφέρει στην αυτοβιογραφία της με τίτλο The Truths We Hold: An American Journey η Kamala Harris ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που έπρεπε να προσπαθήσει να αποβάλλει στην διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας της ήταν η μετριοφροσύνη. «Μπορούσα εύκολα να μιλάω για την δουλειά που έπρεπε να γίνει. Οι ψηφοφόροι όμως ήθελαν να μάθουν για μένα. Για τις εμπειρίες μου, τις αξίες μου, τα επιτεύγματα μου. Εγώ από την άλλη είχα μεγαλώσει με την ιδέα ότι δεν έπρεπε να μιλάω για τον εαυτό μου. Ότι υπήρχε κάτι ενοχλητικά ναρκισιστικό σε αυτό. Κάτι προκλητικά ματαιόδοξο»

Αν και η συζήτηση για την γυναικεία ενδυνάμωση έχει πια δυναμώσει ακόμη και σήμερα οι γυναίκες μοιάζει να μην δικαιούνται να μιλούν για όσα έχουν καταφέρει. Η Megan Garber στο The Atlantic γράφει «Ναι καλό πράγμα η αυτοπεποίθηση αλλά η αυτοπροβολή; Εκεί όσον αφορά τις γυναίκες το πράγμα αλλάζει. Όσο και αν οι κοινωνίες μας έχουν προχωρήσει ένα κομμάτι επιμένει να αντιμετωπίζει τις γυναίκες σαν την μητρική φιγούρα που απλά πρέπει να γίνεται θυσία. Μπορεί τα T-shirts να έχουν γεμίσει με slogan She can do it αλλά αν επαινέσεις μια γυναίκα για κάτι που πέτυχε, η αυτόματη απάντηση που θα πάρεις είναι ''Μπα δεν έκανα και τίποτα''».

Ανάμεσα σε όλα αυτά η Kamala Harris κατάφερε να βρει την χρυση τομή και να οδηγήσει τον εαυτό της έξω από τον περίπλοκο λαβύρινθο της εξουσίας. Κατάφερε να είναι σκληρή αλλά και ζεστή, αποφασιστική αλλά και με χιούμορ, δυνατή αλλά και υπομονετική. Όπως χαρακτηριστικά παρατήρησε η ψυχίατρος και σύμβουλος ηγεσίας και επιχειρήσεων Prudy Gourguechon σε άρθρο της στο Forbes «Η Kamala Harris επέλεξε να είναι επιθετική μόνο όταν είχε να υπερασπιστεί το δίκαιο των ανθρώπων της και την αποστολή της. Γιατί η επιθετικότητα γίνεται αποδεκτή στην περίπτωση των γυναικών μόνο όταν συνδέεται με την ευημερία των ανθρώπων για τους οποίους είναι υπεύθυνες. Γιατί τελικά όλοι σέβονται μια λέαινα».

Ας ελπίσουμε ότι ο επόμενος εορτασμός της Ημέρας της Γυναίκας θα βρει περισσότερες γυναίκες στην εξουσία. Γυναίκες που δεν θα χρειάζεται να κάνουν τους ζογκλέρ για να ισορροπήσουν σε ένα σύστημα που τους βάζει συνεχώς τρικλοποδιές αλλά θα απολαμβάνουν δίκαιες και ίσες ευκαιρίες μακριά από ξεπερασμένα στερεότυπα.