Ξεκίνησε από την ιδέα μιας ομάδας κοριτσιών και σήμερα είναι μια πολυσυλλεκτική φωνή που μιλά για όλα όσα απασχολούν τους εφήβους. Τα Αποδημητικά Πουλιά, η εφημερίδα του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού, είναι μια ιστορία ενδυνάμωσης που μας γεμίζει αισιοδοξία
To γράψιμο μπορεί αληθινά να αλλάξει την ζωή σου. Το περιγράφει πολύ γλαφυρά η Μαχμπούμπε Εμπραχίμι στο site της εφημερίδας Αποδημητικά Πουλιά. Μια εφημερίδα που στα τεσσεράμισι χρόνια της κυκλοφορίας της έχει καταφέρει ακριβώς αυτό. Να αλλάξει την ζωή των εφήβων και των νέων που την εκδίδουν. Μια εφημερίδα φτιαγμένη εξ’ ολοκλήρου από αυτούς , η οποία εκφράζει την αυθεντική φωνή τους. Μια πολυσυλλεκτική φωνή κοριτσιών και αγοριών προσφύγων, μεταναστών και Ελλήνων. Η σημερινή κατάσταση στο Αφγανιστάν, η ζωή στο camp του Σχιστού, οι χρωματιστοί τοίχοι σε έναν ξενώνα ασυνόδευτων παιδιών προσφύγων αλλά και η κατάθλιψη, ο θυμός, η νοσταλγία για την οικογένεια και την πατρίδα αλλά και η pop μουσική, μια ανερχόμενη Αφγανή σχεδιάστρια, η ζωή στην πόλη, το φαγητό και η χαρά της δημιουργίας είναι μερικά από τα θέματα που παρουσιάζονται στην εφημερίδα που στην έντυπη μορφή της κυκλοφορεί ως ένθετο στην Εφημερίδα των Συντακτών.
Η ιδέα γεννήθηκε από μια ομάδα κοριτσιών από το Αφγανιστάν στο Κέντρο Φιλοξενίας Προσφύγων Σχιστού το 2016, στην καρδιά του προσφυγικού. Τα κορίτσια αυτά όλο και πιο συχνά ένιωθαν πως όσο και αν οι δημοσιογράφοι επισκέπτονταν το camp και έγραφαν για το τι συνέβαινε εκεί, αυτό που έβγαινε δεν ήταν η δική τους αλήθεια. Έτσι με την υποστήριξη του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού και την καθοδήγηση της δημοσιογράφου Αριστέας Πρωτονοταρίου αποφασίστηκε να δημιουργηθεί ένα πρόγραμμα με στόχο την έκδοση ενός εντύπου μέσα από το οποίο η ίδια η φωνή του προσφυγικού πληθυσμού θα έβγαινε προς τα έξω. Από την αρχή το πρόγραμμα περιλαμβάνει μαθήματα δημοσιογραφίας και την έκδοση μιας εφημερίδας, που στην συνέχεια απέκτησε site αλλά και διαδικτυακό ραδιόφωνο. Ήδη από την γέννηση της αρχικής ιδέας, οι έφηβοι με την βοήθεια των συντονιστών τους συμμετείχαν σε συσκέψεις για να αποφασίσουν τα θέματα, έγραφαν, επιμελούνταν, φωτογράφιζαν και εικονογραφούσαν τα θέματα τους και μετά από έναν χρόνο δουλειάς και προετοιμασίας το πρώτο τεύχος των Αποδημητικών Πουλιών κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2017.
«Αν και ο αρχικός στόχος δεν ήταν αυτός, το πρόγραμμα εξελίχθηκε έτσι που η έκδοση αυτής της εφημερίδας έγινε μια ιστορία ενδυνάμωσης» μου εξηγεί η δημοσιογράφος Μυρτώ Συμεωνίδου που μαζί με την συνάδελφο της Φιλίππα Δημητριάδη συντονίζουν την προσπάθεια. Και συνεχίζει «Αρχικά υπήρχε μεγάλη δυσπιστία από την κοινότητα για το αν αυτά τα κορίτσια θα καταφέρουν να βγάλουν τελικά την εφημερίδα. Αφού κυκλοφόρησε το πρώτο τεύχος όλοι αναγνώρισαν την επιτυχία και η ομάδα εμπλουτίστηκε με αγόρια. Σταδιακά μέσα στα χρόνια η ομάδα εμπλουτίστηκε και με άλλα μέλη πρόσφυγες, μετανάστες και Έλληνες. Αν και λοιπόν δεν πρόκειται για μια ομάδα που αποτελείται αποκλειστικά από κορίτσια ή για ένα έντυπο με αποκλειστικά φεμινιστική θεματολογία, συμβαίνει τα μακροβιότερα και πιο δυναμικά μας μέλη να είναι κορίτσια».
Όπως η αρχισυντάκτρια της εφημερίδας Μαχντιά Χοσσαινί, που είναι μέλος της ομάδας από την αρχή και λειτουργεί σαν μέντορας για τα νεότερα μέλη αλλά και η 18χρονη Νεντά Γιακούμπι από το Αφγανιστάν. Η Νεντά έμαθε για τις δραστηριότητες που οργάνωνε το Δίκτυο Για τα Δικαιώματα του Παιδιού από μια από τις εκπαιδεύτριες στον ξενώνα για ασυνόδευτα παιδιά πρόσφυγες όπου ζούσε. Μεταξύ των δραστηριοτήτων που διοργανώνει το Δίκτυο και οι οποίες περιλαμβάνουν θέατρο, μουσική και άλλα η έκδοση της εφημερίδας ήταν αυτό που τράβηξε αμέσως την προσοχή της Νεντά. «Υπήρχαν εφημερίδες παντού και υπήρχε φοβερή κίνηση και ενέργεια στον χώρο. Στην αρχή δεν είχα ιδέα για το πως θα γράψω. Τότε πραγματικά δεν φανταζόμουν ότι θα ερχόταν μια μέρα που θα μπορούσα να το κάνω. Οι άνθρωποι εκεί μου εξήγησαν πως θα παρακολουθούσαμε μαθήματα δημοσιογραφίας, ότι θα γνωρίζαμε δημοσιογράφους και θα μαζευόμασταν για να συζητάμε και να αποφασίζουμε τα θέματα. Το πρώτο άρθρο που έγραψα ήταν πολύ δύσκολο για μένα. Ούτε θυμάμαι πόσες φορές χρειάστηκε να πάει και να έρθει για επιμέλεια και διορθώσεις. Μετά από λίγο καιρό όμως τα κατάφερα». Και τα κατάφερε πάρα πολύ καλά. Αυτόν τον καιρό η Νεντά δουλεύει ένα άρθρο για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ασυνόδευτοι ανήλικοι αφού κλείσουν τα 18 ενώ έχει ήδη δημοσιεύσει μια συνέντευξη με τον Επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, Τζιανλούκα Ρόκο.
H Νεντά όχι μόνο κατάφερε να πάρει μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη αλλά και να φέρει μια μεγάλη αλλαγή στους ξενώνες που φιλοξενούν παιδιά και εφήβους όταν με αφορμή τη συνέντευξη πρότεινε στο Τζιανλούκα Ρόκο οι λευκοί τοίχοι του ξενώνα να βαφτούν σε πιο χαρούμενα χρώματα ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής των παιδιών που ζουν εκεί. Ο Ρόκο έλαβε υπόψιν του την πρόταση της Νεντά και μετά από λίγο οι τοίχοι του ξενώνα απέκτησαν χρώμα. «Είμαι πολύ χαρούμενη που γράφω γιατί νιώθω σαν να είμαι η φωνή των ανθρώπων» μου λέει η Νεντά μέσω zoom. «Μου αρέσει να ερευνώ ένα θέμα, να μαθαίνω πράγματα για αυτό και πολλές φορές να αλλάζει και η άποψη που είχα μέχρι εκείνη την στιγμή για αυτό. Είναι ωραίο να μπορώ να μοιράζομαι τις ιδέες μου και τις εμπειρίες που έχω ζήσει . Παλαιότερα φοβόμουν να μιλήσω. Τώρα νιώθω μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση να μοιραστώ τις ιδέες μου και να προσπαθώ να ενθαρρύνω και τα νεότερα μέλη να το κάνουν». Όσο για το θέμα που η ίδια ξεχωρίζει ήταν η ραδιοφωνική εκπομπή που έκανε με την συνάδελφό της Μαριάννα Σπηλιωτάκη στην οποία μεταξύ άλλων υπήρξε αναφορά και στο θέμα των αμβλώσεων. «Ήταν μέσα στην καραντίνα και ήταν εξαιρετικά ενδυναμωτικό και δυνατό θέμα. Για μένα ήταν πολύ σημαντικό να μιλάμε για το δικαίωμα στην άμβλωση και το πόσο άδικο είναι να αποφασίζουν οι πολιτικοί για το σώμα των γυναικών»
H συντακτική ομάδα της εφημερίδας συναντιέται δύο φορές τον μήνα για τα editorial meetings και άλλες δύο φορές για μαθήματα δημοσιογραφίας που γίνονται από την ομάδα των επαγγελματιών που υποστηρίζουν το πρόγραμμα. Πριν την πανδημία αυτά γίνονταν δια ζώσης αλλά από το ξέσπασμα της πανδημίας και μετά, όλα γίνονται διαδικτυακά. Αυτό έδωσε την ευκαιρία η ομάδα να ανοίξει σε παιδιά και νέους σε όλη την Ελλάδα αλλά και σε παλαιότερα μέλη της ομάδας που έχουν μετακινηθεί σε άλλες χώρες. «Η ομάδα μας είναι ένας ασφαλής χώρος όπου όλες οι απόψεις μπορούν να εκφραστούν και όλα τα μέλη της ομάδας είναι ισότιμα. Μπορεί η ομάδα μας να μην είναι φεμινιστική αλλά η ισότητα εφαρμόζεται στην πράξη και αυτό είναι κάτι που το γνωρίζουν όλα τα μέλη. Ακόμη και στην θεματολογία μας προκύπτουν θέματα που θα τα έλεγες φεμινιστικά όπως το θέμα που κάναμε για την γυναικεία ποδοσφαιρική ομάδα Εστία και για τον οργανισμό γυναικείας ενδυνάμωσης Υπέροχες Γυναίκες.
Τα Αποδημητικά Πουλιά εκτός από το ότι δίνουν φωνή και έκφραση στα παιδιά που συμμετέχουν τα βοηθά να αναπτύσσονται και να εξελίσσονται. «Έρχονται παιδιά που δεν γνωρίζουν πως να γράψουν και μετά από κάποιο καιρό απογειώνονται. Ένα από τα κορίτσια μας όταν ήρθε ήταν εξαιρετικά ντροπαλή και τώρα έχει το δικό της κανάλι στο You Tube. Βλέπουμε τα παιδιά να «ξεκλειδώνουν», να αναπτύσσονται και να κάνουν όλο και περισσότερα πράγματα» λέει η δημοσιογράφος Φιλίππα Δημητριάδη.
Και φυσικά από όλα αυτά δεν θα μπορούσε να λείπει η τεχνολογία με την ομάδα να επικοινωνεί μεταξύ της διαδικτυακά αλλά και να έχει παρουσία στο διαδίκτυο με το site Μigratory Βirds, το διαδικτυακό ραδιόφωνο Πικραλίδα και σελίδες σε όλες τις social media πλατφόρμες. Την περσινή χρονιά το Ράδιο Πικραλίδα συνεργάστηκε με το Movement Radio, ένα global διαδικτυακό ραδιόφωνο με συμμετοχές από όλο τον κόσμο -από την Δανία μέχρι την Ακτή Ελεφαντοστού- για το οποίο το Ράδιο Πικραλίδα έχει δημιουργήσει οκτώ ωριαίες εκπομπές με θέματα και μουσική που διαλέγουν τα ίδια τα παιδιά και περιλαμβάνουν από το τί σημαίνει να είσαι έφηβος την ελληνική pop μουσική σκηνή.
Η Νεντά ήδη ονειρεύεται το μέλλον της στην δημοσιογραφία και ψάχνει να ανακαλύψει ποια είναι τα επόμενα βήματα προς το όνειρο της με πρώτη στάση της κάποιο διεθνές πανεπιστήμιο. Ίσως το μεγαλύτερο μάθημα –δημοσιογραφίας αλλά και ζωής- που πήρε η Νεντά από την εμπειρία της στα Αποδημητικά Πουλιά ήταν αυτό που μου ανέφερε στο τέλος της κουβέντας μας. «Παλαιότερα συνήθιζα να γράφω θέματα τα οποία το κοινό θα περίμενε από εμένα. Κάποια στιγμή όμως πρέπει να γράφουμε και για τα μη αναμενόμενα. Αυτά που ίσως δεν είναι δημοφιλή ή είναι δυσάρεστα. Έχω μάθει πια να γράφω για αυτά που θεωρώ σημαντικά χωρίς να περιμένω αυτό να αρέσει σε όλους»
Το νέο τεύχος που κυκλοφορεί αύριο Σάββατο 20 Νοεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα των Δικαιωμάτων του Παιδιού, με την εφημερίδα των Συντακτών είναι αφιερωμένο στα δικαιώματα όχι μόνο των παιδιών, αλλά όλων με θέματα για την διαφύλαξη των δικαιωμάτων των παιδιών αλλά και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις δυσκολίες που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ασυνόδευτοι ανήλικοι πρόσφυγες όταν ενηλικιωθούν, αλλά και ένα θέμα για τα δικαιώματα των ζώων. Συζητούν με έναν gamer για τα βιντεοπαιχνίδια και χορεύουν στο ρυθμό της κογκολέζικης ρούμπα, ενώ μαθαίνουν την ιστορία της. Τέλος, παρουσιάζουν το βιβλίο Η πένα μου δεν σπάει - Τα σύνορα είναι που θα σπάσουν”, αλλά και το βινύλιο “Αν σας τα τραγουδήσουμε - Τα δικαιώματά μας γίνονται τραγούδι!”, με τους μελοποιημένους στίχους παιδιών για τα δικαιώματά τους, που θα κυκλοφορήσει από το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Αναζητήστε τα παλαιότερη τεύχη των Αποδημητικών Πουλιών στην ιστοσελίδα migratorybirds.gr